Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Prowadzenie ksiąg wieczystych należy do kompetencji sądów rejonowych, tam też należy składać wszelkie wnioski o dokonanie wpisów.Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu – od chwili wszczęcia tego postępowania. Wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami.
Do wpisu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości wystarcza dokument obejmujący oświadczenie właściciela o ustanowieniu tego prawa. Do wpisu prawa osobistego lub roszczenia wystarcza dokument obejmujący oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu tego prawa albo obejmujący zgodę na wpis roszczenia. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wpisu przeniesienia hipoteki i ustępstwa pierwszeństwa, jednakże gdy ustępstwem pierwszeństwa mają być dotknięte prawa innej jeszcze osoby, potrzebny jest także dokument obejmujący zgodę tej osoby. Pamiętajmy, że zgoda na dokonanie wpisu nie może być uzależniona od warunku lub terminu.
Oświadczenie woli właściciela nieruchomości o ustanowieniu na niej ograniczonego prawa rzeczowego uważa się za złożone nie tylko wtedy, gdy doszło do wiadomości nabywcy, lecz także gdy zostało złożone w przepisanej formie w sądzie rejonowym prowadzącym księgę wieczystą. Przepis ten stosuje się odpowiednio do ustępstwa pierwszeństwa.
Wpis może nastąpić, gdy osoba, której prawo ma być wpisem dotknięte, jest lub zostaje jednocześnie wpisana do księgi wieczystej jako uprawniona. Jednakże do ujawnienia właściciela wystarcza, aby następstwo prawne po osobie wpisanej jako właściciel zostało wykazane odpowiednimi dokumentami.
Właściciel nieruchomości jest obowiązany do niezwłocznego złożenia wniosku o ujawnienie swego prawa w księdze wieczystej. Jeżeli osoba trzecia doznała szkody na skutek nieujawnienia prawa własności w księdze wieczystej, właściciel ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą na skutek niewykonania powyższego obowiązku bądź na skutek opieszałości w jego wykonaniu.
W sprawach z zakresu prawa o księgach wieczystych wprowadza się stałe opłaty, które są niezależne od wartości prawa:
- opłata od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego tj.: użytkowania, służebności, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteki wynosi zasadniczo 200 zł, a w szczególnych przypadkach 150 zł;
- jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie pobiera się część opłaty stałej, proporcjonalnie do wysokości udziału, jednak nie mniej niż 100 zł;
- opłata za wniosek o wykreślenie wpisu wynosi 50% opłaty za wpis,
- opłata za założenie księgi wieczystej wynosi 60 zł;
- opłata za połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej to koszt 60 zł.
Wniosek o dokonanie wpisu składa się na właściwych formularzach, które są dostępne w siedzibach sądów rejonowych – wydziałach ksiąg wieczystych, a także w Internecie. Wypełnienie wniosku nie powinno sprawić nam większych trudności. Przed złożeniem wniosku do sądu nie zapominajmy dokonać należnej opłaty w kasie sądu lub płacąc przelewem na rachunek bankowy właściwego sądu.
