Istotne sprawy dziecka
Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. O istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Niestety, ustawodawca nie zdefiniował w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788 j.t.) pojęcia ‘istotnych spraw dziecka’. Jednakże zgodnie z orzecznictwem sprawami takimi są między innymi: wybór sposobu ewentualnego leczenia, zmiana imienia i nazwiska dziecka, wybór szkoły, kwestie dotyczące obywatelstwa dziecka, sprawy dotyczące alimentów, sprawa o wydanie paszportu małoletniemu dziecku lub wyjazd dziecka za granicę.
Były małżonek chce zabrać dziecko na wakacje za granicę…
Były małżonek, który planuje wyjazd za granicę razem z małoletnim dzieckiem jest zobowiązany do uzyskania zgody drugiego rodzica. Wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, w której drugi rodzic byłby pozbawiony władzy rodzicielskiej lub miał ograniczoną władzę rodzicielską, która nie obejmowałaby kwestii dotyczących podejmowania decyzji w sprawie wyjazdu dzieci za granicę. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1963 r. (III CO 23/63), na wyjazd za granicę małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku orzekającym rozwód powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej potrzebne jest oświadczenie o zgodzie drugiego z rodziców, który nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, a w razie niemożności uzyskania takiego oświadczenia – zezwolenie władzy opiekuńczej. Warto także zwrócić uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1971 r. (III CZP 69/71), w myśl której na wyjazd za granicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, jeżeli drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka.
Brak zgody na wyjazd dziecka za granicę – co można zrobić?
W sytuacji, gdy jeden z rodziców nie może uzyskać zgody drugiego rodzica na zagraniczny wyjazd z małoletnim dzieckiem, to jedynym wyjściem z sytuacji jest wystąpienie na podstawie art. 97 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788 j.t.) z wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Przykładowe żądanie wniosku: „W imieniu własnym, wnoszę o rozstrzygnięcie przez Wysoki Sąd, że małoletnia córka wnioskodawczyni Janiny Kowalskiej i uczestnika niniejszego postępowania Jana Kowalskiego – Agnieszka Kowalska, urodzona w dniu 6 lipca 2010 r. w Warszawie może wyjechać na 2 tygodnie do Chorwacji.” Wniosek należy oczywiście odpowiednio uzasadnić, podając okoliczności faktyczne i dowody na ich poparcie. Do wniosku należy załączyć skrócony odpis aktu urodzenia, orzeczenie regulujące władzę rodzicielską nad dzieckiem oraz odpis wniosku. Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawa dziecka podlega opłacie w wysokości 40 zł. Sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka, wydział rodzinny i nieletnich. W sytuacji, gdy sąd uwzględni wniosek, to wydane orzeczenie zastąpi zgodę rodzica, który wcześniej nie wyrażał zgody na wyjazd małoletniego dziecka za granicę.
Wyjazd dziecka za granicę wbrew woli drugiego rodzica
Oczywistym jest, że najlepiej byłoby uzyskać zgodę drugiego rodzica na wyjazd, wyjechać i nie martwić się niczym.. Jednakże czasem pomiędzy rodzicami dziecka nie może dojść do porozumienia w kwestii zgody na ewentualny urlop z dzieckiem poza granicami kraju. Niektórych rodziców przeraża perspektywa uzyskania zgody na wyjazd dziecka za granicę przed sądem. Mimo wszystko – dalszym ciągu należy mieć na uwadze zgodę drugiego rodzica. W przeciwnym wypadku, postępowanie może zostać uznane jako niewłaściwe i pociągać za sobą negatywne skutki – łącznie z możliwością pozbawienia władzy rodzicielskiej. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1970 r. (III CRN 181/70), pozbawienie przez ojca kilkuletniego dziecka naturalnego środowiska rodzinnego i bezpośredniej opieki matki oraz możliwości wychowywania się wspólnie z małoletnim rodzeństwem i zatrzymanie go na stałe – wbrew woli matki – w obcym kraju zawiera elementy nadużycia władzy rodzicielskiej, które uzasadniają pozbawienie go tej władzy.
Podstawa prawna:
art. 92 – 112 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788 j.t.)
