Od 11 października 2011 r. lokale wybudowane za tanie kredyty państwowe (kredyt z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego lub Banku Gospodarstwa Krajowego udzielony na podstawie wniosku złożonego do dnia 30 września 2009 r.) mogą być sprzedawane najemcom przez Towarzystwa Budownictwa Mieszkaniowego oraz spółdzielnie (zgodnie ze zmianami wprowadzonymi do ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Jest to jeden z etapów przeprowadzanej reformy polskiego budownictwa czynszowego. Mimo takiej możliwości niewiele osób decyduje się na taki krok.
Mieszkanie będzie można wykupić po cenie rynkowej pomniejszonej o zwaloryzowany wkład własny wynoszący około 20 – 30 procent wartości całego lokalu (uiszczany przy wprowadzaniu się). Problem pojawia się przy wycenie takiego mieszkania. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od października 2011 r. wartość mieszkania jest ustala przez rzeczoznawcę zatrudnionego przez TBS lub spółdzielnię. Cena wykupu nie może jednak być niższa od zadłużenia kredytowego konkretnego lokalu. Nie zapominajmy także, że dokonanie wyceny wartości lokalu obciąży nie TBS czy właściwą spółdzielnię, tylko wnioskodawcę – lokatora. Kolejną ważną kwestią jest wymóg, aby sprzedawane mieszkanie znajdowało się w bloku, który ma co najmniej 5 lat. Nie każdy może jednak wykupić mieszkanie należące do TBS lub spółdzielni. Ustawodawca przewidział taką możliwość wyłącznie w stosunku do osób, które są jednocześnie najemcą i partycypantem (czy wniosły omówiony już wkład własny przy wprowadzaniu się do lokalu). Takie ograniczenie z pewnością nie służy sprzedaży mieszkań.
Jeżeli jednak spełnimy ustawowe warunki uprawniające nas do zgłoszenia wniosku o wykup mieszkania, musimy pamiętać, że decyzja w tej kwestii pozostaje w gestii TBS-ów lub spółdzielni, a dokładniej należy ona odpowiednio do zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia. W praktyce akcjonariuszami lub udziałowcami TBS-ów są gminy i miasta. Nie zawsze jednak sprzedaż mieszkania przez TBS będzie dla niego korzystna, zatem decyzje w tym przedmiocie mogą być naprawdę różne. Brak zgody na wykup lokalu wyklucza wystąpienie do sądu z roszczeniem „zmuszającym” TBS do wydania zgody w tym przedmiocie.
Przed zawarciem umowy o przeniesienie własności lokalu, musi on zostać wyodrębniony. Decyzję w tym przedmiocie podejmuje zgromadzenie wspólników, walne zgromadzenie akcjonariuszy bądź walne zgromadzenie. Po ustanowieniu odrębnej własności mieszkania ustala się cenę, stanowiącą jego wykup.
