Wypłata przez gminę odszkodowań za grunty zajęte pod drogi publiczne

Art. 73 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną – w opinii wnioskodawcy – narusza konstytucyjną gwarancję mówiącą, że dochody jednostek samorządu terytorialnego będą skorelowane z zakresem nałożonych na nie zadań, bowiem narzuca gminom wypłatę odszkodowań za grunty zajęte pod drogi publiczne. Zróżnicowanie sytuacji prawnej jednostek samorządu terytorialnego różnych szczebli poprzez fakt, że za grunty zajęte pod drogi powiatowe i wojewódzkie koszty odszkodowań ponosi Skarb Państwa, zaś za grunty pod drogi gminne – gminy, narusza zasadę równości wobec prawa. W ocenie wnioskodawcy koszty odszkodowań niezależnie od kategoryzacji dróg powinien ponieść Skarb Państwa, ewentualnie poszczególne jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, jednak przy zapewnieniu im źródeł sfinansowania tego dodatkowego zadania.

 

Zakwestionowane przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzenia operatu szacunkowego określają sposób ustalania wartości nieruchomości dla określenia odszkodowań, o których mowa w ustawie o przepisach wprowadzających ustawy reformujące administrację publiczną, zostały jednak wydane bez upoważnienia ustawowego, co narusza przepisy konstytucji. Są one przy tym wadliwe. Nakazują, bowiem przy wycenie odniesienie się do cen transakcyjnych uzyskiwanych przy sprzedaży gruntów zajętych pod drogi publiczne w sytuacji, gdy grunty takie faktycznie nie mogą być przedmiotem sprzedaży, zaś w braku tych cen nakazują odnosić się do cen gruntów o przeznaczeniu przeważającym wśród gruntów przyległych. Może spowodować znaczne zawyżenie realnej wartości tych gruntów.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
– par. 36 ust. 5 w związku z ust. 1 i ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego jest zgodny z art. 92 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji oraz art. 159 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami; – par. 36 ust. 5 w związku z ust. 1 i ust. 2 pkt 2 powyższego rozporządzenia nie jest niezgodny z art. 73 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.

Według Trybunału Konstytucyjnegow tej sprawie, brak jest dowodów na to, że obowiązek wypłaty odszkodowania powoduje oczywistą dysproporcję między zakresem zadań gmin a poziomem ich dochodów. Ustawodawca odroczył do 31 grudnia 2000 r. termin składania przez właścicieli wniosków odszkodowawczych, co miało na celu umożliwienie gminie wygospodarowania środków na odszkodowania. Ustawa Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną (P.w.u.r.a.p) stanowi, że roszczenie odszkodowawcze wygasa po 31 grudnia 2005 r. Gminy miały więc wystarczająco długi okres – od 1999 r. do 2005 r. – na zaplanowanie w budżetach na poszczególne lata środków potrzebnych na realizację tego zadania.

Zgodnie z art. 73 ust. 4 P.w.u.r.a.p.: "Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa". Ustawodawca przewidział zatem, że odszkodowania mają być ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, a więc w trybie ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Upoważnienie do wydania kwestionowanego rozporządzenia zawarte jest w art. 159 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Par. 36 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego dotyczy wyłącznie spraw wyraźnie wskazanych w art. 159 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, a więc został wydany w granicach upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Zgodnie ze wskazanym upoważnieniem nie ulega wątpliwości, że zawiera ono wytyczne, co do podmiotu, przedmiotu spraw przekazanych do uregulowania, a także treści rozporządzenia. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że rozporządzenie zostało wydane przez organ wskazany w konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie oraz w celu jej wykonania.

www.SerwisPrawa.pl