Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami emerytura przysługująca osobie, która nie osiągnęła powszechnego wieku emerytalnego, jak również renta z tytułu niezdolności do pracy i renta rodzinna ulegają zmniejszeniu, jeżeli świadczeniobiorca osiąga przychód wyższy niż 70 % przeciętnego wynagrodzenia, ale nieprzekraczający 130 % tego wynagrodzenia. Jeżeli natomiast zarabia powyżej 130 % przeciętnego wynagrodzenia, to prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu. Rodzi to istotne ograniczenia w podejmowaniu zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne otrzymujące renty, co przyczynia się do bardzo niskiej aktywności zawodowej tych osób. Istniejące limity stanowią barierę dla poprawy sytuacji w tym obszarze.
W wyniku zaproponowanej zmiany renta z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy byłaby wypłacana bez względu na wysokość przychodów z pracy zarobkowej. Zmiana tych przepisów spowodowałaby, że bez względu na wysokość zarobków w pełnej wysokości byłyby wypłacane także renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Jeżeli jednak taka renta przysługiwałaby osobie uprawnionej jednocześnie do emerytury, to – tak jak dotychczas – prawo do pobierania półtorakrotnego świadczenia przysługiwałoby pod warunkiem nieosiągania przychodu z pracy zawodowej.
Zaproponowano także, aby renta rodzinna przysługująca osobie niezdolnej do pracy była wypłacana bez względu na wysokość zarobków. Osoba niezdolna do pracy, pobierająca rentę rodzinną, powinna być motywowana do pracy na takich samych zasadach i z tych samych powodów, co osoba pobierająca rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Zmiana ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie dotyczącym uniezależnienia wypłacania renty z tytułu niezdolności do pracy od wysokości osiąganych przychodów wymusza również nowelizację ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268, z późn. zm.). Wynika ona z potrzeby ujednolicenia przepisów regulujących powyższe zagadnienie oraz ze zrównania praw osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy z osobami uprawionymi do renty socjalnej, umożliwiając im uzyskanie dodatkowego źródła utrzymania – bez zawieszenia lub zmniejszenia renty po przekroczeniu określonej w ustawie wysokości przychodu.
Projekt nowelizacji ustawy o rencie socjalnej uchyla przepis stanowiący o zawieszeniu prawa do renty socjalnej w przypadku osiągnięcia przez osobę ją pobierającą przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Prawo do renty socjalnej, zgodnie z art. 10 ust. 6 i 7 ustawy o rencie socjalnej, zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody w łącznej kwocie wyższej niż 30 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych, po zawiadomieniu przez osobę pobierająca rentę socjalną o przekroczeniu dopuszczalnego limitu dochodów. Liczba osób niepełnosprawnych uprawnionych do renty socjalnej, którym zawieszono świadczenie z tytułu osiągnięcia określonego ustawą przychodu, wynosi niecały 1 % ogółu przeciętnej liczby osób pobierających to świadczenie. Niestety nie ma dostępnych danych wskazujących na to, ile z takich osób ma zawieszoną rentę z powodu przekroczenia dopuszczalnego limitu przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej. Jednakże zakładając, że stanowią one większość wśród osób mających zawieszone prawo do renty socjalnej, należy stwierdzić, że aktywność zawodowa tych osób jest minimalna. Głównym celem nowelizacji jest zatem zwiększenie tej aktywności przez uniezależnienie pobierania renty socjalnej od wysokości osiąganego przychodu m.in. związanego z wykonywaną pracą zarobkową. Uchylanie art. 10 ustawy o rencie socjalnej umożliwia uzyskanie przychodów niepowodujących zawieszenia prawa do renty socjalnej.
Nowe rozwiązania dotyczące możliwości zarobkowych rencistów są ukierunkowane na wzmocnienie działań na rzecz osób niepełnosprawnych i ich integracji ze społeczeństwem, ponieważ przyczynią się do ułatwienia dostępu do różnych form rehabilitacji przewidzianych w przepisach określających zasady zatrudniania, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Praca często stanowi istotny element rehabilitacji i integracji społecznej. Zniesienie uzależnienia prawa do wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy od wysokości przychodu z pracy zarobkowej ma też na celu zbliżenie rozwiązań systemowych funkcjonujących w polskim prawie do standardów europejskich, w szczególności wyraża dążenie do spełnienia minimalnych norm zabezpieczenia społecznego określonych w Konwencji Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, przyjętej w Genewie dnia 28 czerwca 1952 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 93, poz. 775). Zatrudnienie jest kluczowym elementem integracji społecznej i niezależności ekonomicznej wszystkich obywateli w wieku produkcyjnym. W porównaniu z osobami sprawnymi, wskaźniki zatrudnienia i aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych są bardzo niskie. Obecna polityka Unii Europejskiej wobec osób niepełnosprawnych wskazuje na potrzebę wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych przynoszącego zarówno indywidualne, jak też ogólnospołeczne korzyści.
Proponowane w projekcie zniesienie limitów zarobkowych dotyczy osób, które mają prawo do renty z tytułu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy. Zmiana przepisów w tym zakresie ma wpłynąć na aktywizację zawodową tych osób i motywować je do kontynuowania pracy w celu nabycia w przyszłości prawa do emerytury. Prawo do pobierania renty bez względu na wysokość przychodów z pracy ma im rekompensować ograniczone – w stosunku do osób pełnosprawnych – możliwości zarobkowe.
