Postępowanie sądowe, które jest zakończone prawomocnym orzeczeniem sadu, może być wznowione w wyliczonych sytuacjach opisanych w kodeksie postępowania karnego.
Po pierwsze, wznowienie następuje jeżeli w związku z zakończonym postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia. Po drugie, przyczyną wznowienia są ujawnione po wydaniu orzeczenia nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sądowi, które wskazują na to, że:
- skazany nie popełnił czynu będącego przedmiotem zakończonego postępowania lub czyn ten nie stanowił przestępstwa albo nie podlegał karze,
- sprawcę skazano za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono
okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary, - sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne błędnie przyjmując
popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu.
Postępowanie wznawia się także na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Wznowienie z tego tytułu nie może nastąpić na niekorzyść oskarżonego.
Dodatkowo postępowanie wznawiane jest na korzyść oskarżonego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.
Sądem właściwym do wznowienia postępowania karnego jest:
- sąd okręgowy, gdy postępowanie zakończone jest orzeczeniem sądu rejonowego,
- sąd apelacyjny, gdy postępowanie zakończone jest orzeczeniem sądu okręgowego,
- Sąd Najwyższy, gdy postępowanie zakończone jest orzeczeniem sądu apelacyjnego lub Sądu Najwyższego.
Sąd orzeka w składzie trzech sędziów. W kwestii wznowienia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu bez udziału stron, chyba że prezes sądu lub sąd postanowi inaczej.
Wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie został wniesiony przez prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę prawnego (tzw. przymus adwokacki).
