Zgodnie z treścią art. 730 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, żądanie udzielenia zabezpieczenia można składać w każdej sprawie cywilnej, która podlega rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny, sprawy o alimenty nie są więc tutaj wyjątkiem. Ustawodawca w dalszych przepisach wyraźnie podkreśla, iż udzielenia takiego zabezpieczenia może żądać każda ze stron lub uczestnik postępowania, jeżeli tylko uprawdopodobni swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia (art. 7301 KPC). Takim interesem prawnym może być przykładowo zagrożenie wyzbycia się majątku przez obowiązanego, nieregulowanie wcześniejszych zobowiązań czy nawet nieracjonalne obchodzenie się z majątkiem. Interes prawny jest w orzecznictwie pojmowany dosyć szeroko (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7.05.2007 r. sygn. akt. I Acz 824/12). Warto w tym miejscu dodać także, że w sprawach o alimenty nie jest wymagane, żeby wierzyciel uprawdopodobnił, że brak zabezpieczenia pozbawiłby go zaspokojenia roszczenia. Nie jest także konieczne wykazanie, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi bądź poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie lub wykonanie zapadłego wyroku.Zasadniczą różnicą w przypadku zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych jest odstąpienie od ogólnej zasady wyrażonej w treści art. 731 KPC, iż zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14.12.1995 r. (sygn. akt ACr 850/95), w długotrwałym procesie alimentacyjnym uzasadnione jest obejmowanie kwotą zabezpieczenia pełnych środków utrzymania osoby uprawnionej, gdyż niweluje się wówczas zjawisko narastania zaległości egzekucyjnych, a dostosowujący się do zarządzeń tymczasowych pozwany ma przewidywalną sytuację procesową. Innymi słowy zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych może zmierzać do zaspokojenia całego roszczenia, wbrew ogólnej zasadzie wyrażonej w KPC, ze względu na długotrwałość procesu alimentacyjnego i szczególną pozycję osoby ubiegającej się o alimenty. W praktyce jest bowiem często tak, iż osoby ubiegające się o alimenty znajdują się w niekorzystnej sytuacji finansowej – głównie poprzez długotrwałe postępowanie sądowe. Ustawodawca wychodząc naprzeciw takim problemom wprowadził zatem wyjątkowe zasady w tej materii.
Aby uzyskać zabezpieczenie alimentów należy złożyć do sądu, w którym toczy się, albo będzie toczyć się sprawa w pierwszej instancji, pisemny bądź ustny do protokołu wniosek o zabezpieczenie. Wniosek taki może zostać złożony wraz z pozwem, w toku samego postępowania, bądź jeszcze przed jego wszczęciem. Jeżeli jednak złożymy wniosek przed wytoczeniem powództwa, sąd wówczas ustali termin na złożenie pozwu. Brak złożenia pozwu w tak wyznaczonym terminie skutkować będzie upadkiem zabezpieczenia. Wniosek powinien zawierać żądaną kwotę zabezpieczenia (np. 1800 zł) i sposób spełnienia takiego świadczenia (np. przelew w/w kwoty na właściwy rachunek bankowy), a także okoliczności uwiarygadniające istnienie roszczenia alimentacyjnego. Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia jest skuteczne z chwilą jego wydania lub podpisania, natomiast upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Odpis postanowienia o zabezpieczeniu sąd doręcza stronom z urzędu. Jeżeli jednak sąd odrzucił pozew, a odrzucenie uprawomocniło się, to zabezpieczenie upada natychmiast. Warto dodać, że osoba uprawniona jak i zobowiązana mogą wnioskować o uchylenie lub zmianę orzeczenia o zabezpieczeniu, jeżeli odpadną podstawy jego ustanowienia – mogą to uczynić w każdym czasie.
Należy również przypomnieć treść art. 754 KPC, zgodnie z którym sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenia alimentacyjne, związane z ustaleniem ojcostwa, przez zobowiązanie obowiązanego do wyłożenia odpowiedniej sumy na koszty utrzymania matki w okresie porodu oraz na utrzymanie dziecka przez pierwsze 3 miesiące po urodzeniu. Termin na wytoczenie powództwa w takiej sprawie to 3 miesiące od urodzenia się dziecka.
