Żądanie udzielenia urlopu na żądanie winno być zgłoszone przed rozpoczęciem pracy

Zgodnie z treścią art. 167^[2] k.p. (kodeksu pracy) pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonych w art. 167² nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy. Z przepisów tych wynika, że o wykorzystaniu urlopu na żądanie decyduje całkowicie pracownik, któremu urlop ten przysługuje.

Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 15 listopada 2006 roku sygn. akt I PK 128/06 stwierdził, że wniosek o udzielenie urlopu na żądanie powinien być zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Urlop na żądanie jest wprawdzie nieplanowany, ale wciąż udzielany przez pracodawcę a tym samym konieczne jest spełnienie określonych wymogów związanych z jego udzieleniem. Wcześniejsza zgoda pracodawcy na wykorzystanie urlopu na żądanie w określonym terminie nie jest wymagana, a pracownik nie musi uzasadniać swego żądania jakimikolwiek przyczynami. Celem tego przepisu jest umożliwienie pracownikowi załatwienia spraw osobistych w terminie dla niego dogodnym bez konieczności wcześniejszego uzgadniania tego z pracodawcą. Przepis ten nie daje podstawy do wyłączenia obowiązku pracodawcy udzielenia urlopu bezpośrednio w dniu nieobecności pracownika w pracy, spowodowanej istotnymi dla niego sprawami życiowymi. Przepis określa jedynie termin, w jakim pracownik musi zgłosić swoje żądanie – najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Dopełnienie tego obowiązku upoważnia pracownika do rozpoczęcia urlopu i jego nieobecność w pracy z tego powodu nie może być uznana za nieusprawiedliwioną. 

Urlop na żądanie nie wchodzi zgodnie z treścią art. 163 § 1 k.p. do planu urlopów. Przepis ten wprost wskazuje, że planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 167^[2] k.p. czyli urlopu na żądanie. Pracodawca nie powinien zatem ustalać w zakresie przysługującego pracownikowi prawa do korzystania z dni tzw. urlopu na żądanie tych dni, które w zakres tego uprawnienia wchodzą (nie powinien wpisać mu w grafik pracy urlopu na żądanie). Działanie takie narusza normy prawa pracy oraz uprawnienia pracownika przewidziane w kodeksie pracy.

Jarosław Olejarz

Radca prawny