Zgodnie z treścią art. 152 KP, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, z którego nie może się zrzec. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 1980 r. (sygn. akt I PRN 100/80), prawo do urlopu przysługuje pracownikowi, a więc osobie świadczącej pracę na podstawie stosunku pracy bez względu na podstawę prawną jej powstania. Oznacza to, że podstawową przesłanką roszczenia o urlop jest istnienie stosunku pracy.
Pamiętajmy, że pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. Wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Pracownica wracająca do firmy po urlopie macierzyńskim, a także po dodatkowym urlopie macierzyńskim, ma pełne prawo do skorzystania z zaległego urlopu wypoczynkowego. Ten bowiem jest uzależniony od faktu świadczenia pracy w danym roku kalendarzowym, a zatem jeśli przed przejściem na urlop macierzyński praca była świadczona w wymiarze nawet kilku miesięcy, to urlop wypoczynkowy jest należny w odpowiednim zakresie. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że pracownica będzie miała prawo nie tylko do zaległego urlopu wypoczynkowego, lecz także do urlopu w bieżącym roku (w którym wróciła do pracy). Urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, zgodnie z regulacją art. 163 §3 KP, jest udzielany na wniosek pracownicy. Dotyczy to także pracownika-ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego. Z powyższego wynika zatem, że prawo do zaległego urlopu przysługuje także ojcu nowo narodzonego dziecka, pod warunkiem jednak, że korzystał on z urlopu macierzyńskiego. Powyższy wniosek jest dla pracodawcy bezwzględnie wiążący, oznacza to zatem, że nie może on w żaden sposób odmówić żądaniu pracownicy powracającej z urlopu macierzyńskiego. Jest to wyjątek od ogólnej zasady, iż pracodawca nie jest związany wnioskami pracowników, co do terminu wykorzystania urlopu wypoczynkowego.
Skorzystanie z zaległego urlopu wypoczynkowego jest tak naprawdę prawem każdego pracownika, a to z kolei umożliwia w zasadzie swobodne regulowanie wymiaru takiego urlopu. Innymi słowy, pracownica wracająca z urlopu macierzyńskiego ma prawo do skorzystania z zaległego urlopu wypoczynkowego w pełnym jego wymiarze od razu, w części lub może z niego nie skorzystać w ogóle. Musimy jednak pamiętać o regulacji art. 168 KP – urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 KP należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.
