Kwestia zaniedbania została podniesiona w Kodeksie karnym. Zgodnie z art. 160 oraz 162 KK, kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli jednak sprawca powyższego czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Pamiętajmy, że nie podlega karze za przestępstwo sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Nie popełnia jednak przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
Dodatkowo zgodnie z art. 210 KK, kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć porzuconej osoby sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kwestia nienależytej opieki została uregulowana także w Kodeksie wykroczeń. Zgodnie z art. 89 KW, kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7, dopuszcza do przebywania małoletniego na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego, podlega karze grzywny albo karze nagany. Karalne jest także dopuszczenie do demoralizacji nieletniego lub do dopuszczenia się przez niego przestępstwa. Zaniedbanie dotyczy bowiem nie tylko kwestii fizycznych i bytowych, ale także zapewnienia właściwego wychowania dziecku.
Art. 105 KW stanowi natomiast, że kto przez rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazującego na demoralizację nieletniego, podlega karze grzywny albo karze nagany. Jeżeli taki czyn popełnia osoba, pod której nadzór odpowiedzialny oddano nieletniego, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.
Zgodnie z art. 106 KW, kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, dopuszcza do jej przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, podlega karze grzywny albo karze nagany.
Fakt zaniedbywania dzieci powinien być każdorazowo zgłaszany do sądu rodzinnego (pamiętajmy, że postępowanie karne toczące się w tej sprawie może skutkować zawiadomieniem sądu rodzinnego przez sąd karny). Sąd rodzinny na podstawie takiego zgłoszenia zleca przeprowadzenie wywiadu kuratorowi rodzinnemu i dopiero po uzyskaniu wyników decyduje co zrobić dalej w konkretnej sprawie. Oprócz omówionej już odpowiedzialności karnej (wymierzanej przez sąd karny), sąd rodzinny może orzec o ograniczeniu, a w niektórych sytuacjach nawet o pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodziców zaniedbywanego dziecka – wszystko zależy jednak od okoliczności konkretnej sprawy. Zgodnie bowiem z treścią art. 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. Pamiętajmy, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie ma charakteru generalnego i może być orzeczone tylko, co do jednego dziecka, jeżeli w stosunku do tego dziecka wystąpi którakolwiek z przyczyn przewidzianych w art. 111 § 1 Krio.
