W wyroku z dnia 26 listopada 2013 r. (sygn. akt P 33/12) TK orzekł, iż art. 71 KRiO oraz art. 456 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim odnosi się do sprawy zaprzeczenia ojcostwa, są niezgodne z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 oraz w związku z art. 18 Konstytucji oraz z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2. Zaskarżony przepis wskazuje, iż zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Trybunał podkreślił, że prawo do ochrony rodzicielstwa (w tym prawo rodziców do ustalenia ich rodzicielstwa zgodnie ze stanem rzeczywistym) obejmuje także aspekt negatywny, tj. możliwość zakwestionowania istnienia więzów pokrewieństwa między osobami. Element ten ma znaczenie nie tylko samoistne, lecz często również związane z tym, że uprzednie zaprzeczenie ojcostwa warunkuje ustalenie ojcostwa innego mężczyzny niż mąż matki dziecka urodzonego w czasie trwania małżeństwa (albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia). Możliwość ustalenia więzi biologicznych i kształtowania stosunków rodzinnych zgodnie z tymi więziami nie jest jednak wartością bezwzględną i dopuszcza ograniczenia, o ile mieszczą się w granicach wyznaczonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji, a w szczególności są wprowadzane w imię ochrony dobra dziecka i dobra rodziny. Trybunał Konstytucyjny rozstrzygał problem: czy wynikające z zakwestionowanych przepisów ograniczenia prawa do ochrony rodzicielstwa (w zakresie ustalenia rzeczywistych więzów pokrewieństwa) mieszczą się w granicach wyznaczonych konstytucyjną zasadą proporcjonalności i znajdują uzasadnienie w konieczności ochrony innych istotnych wartości konstytucyjnych, w szczególności dobra dziecka i dobra rodziny, lub też przynajmniej w konieczności ochrony ustawowych wolności i praw określonych osób.
Art. 71 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (oraz uzupełniający tę regulację art. 456 § 3 kodeksu postępowania cywilnego w odpowiednim zakresie) realizuje zasadę niezmieniania stanu cywilnego po śmierci człowieka. Występowanie więzi pokrewieństwa określa bowiem stan cywilny (rodzinny) jednostki i stanowi dla dziecka oraz jego rodziców jedno z najważniejszych dóbr osobistych. W tym kontekście, zdaniem ustawodawcy, kształtowanie tego stanu powinno być pozostawione osobom najbardziej bezpośrednio i niemajątkowo zainteresowanym.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że powyższe przepisy w zakresie, w jakim odnoszą się do umorzenia postępowania o zaprzeczenie ojcostwa, stanowią nieuprawnione konstytucyjnie ograniczenie wskazanych praw. Dążenie do realizacji ustawowej zasady niezmieniania stanu cywilnego po śmierci człowieka ze względu na osobisty charakter spraw o prawa stanu cywilnego pozostaje w rażącej niewspółmierności w stosunku do ingerencji w prawo do ochrony życia rodzinnego (odniesione do matki oraz rzeczywistego i domniemanego ojca dziecka), w tym również prawo mężczyzny do ochrony rodzicielstwa (w szczególności w aspekcie możliwości jego ustalenia zgodnie z rzeczywistością). Tym samym w opozycji do pożądanego przez ustawodawcę stanu rzeczy pozostaje nieporównywalnie donioślejsze konstytucyjne prawo mężczyzny do ustalenia rodzicielstwa zgodnie z rzeczywistością oraz dobro rodziny tworzonej przez matkę zmarłego dziecka oraz dobro rodziny jego domniemanego ojca. Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku o sygn. SK 61/06, powinno się szanować uczucia rodziców i uwzględnić ich potrzebę ustalenia rodzicielstwa dziecka, w sytuacji gdy ustalenie rodzicielstwa nie było możliwe przed śmiercią dziecka. Prawo rodziców do ustalenia rodzicielstwa obejmuje również dziecko, które zmarło przed urodzeniem lub po urodzeniu, pomimo że ustalenie to nie może doprowadzić do ukształtowania się więzi rodzinnej z dzieckiem. Wspomniane racje ustawowe nie stanowią dostatecznego powodu ograniczenia konstytucyjnie i konwencyjnie gwarantowanych praw, zwłaszcza że nie znajdują dodatkowego poparcia w konieczności ochrony dobra zmarłego dziecka.
