Art. 153 w/w aktu prawnego wskazuje, że nauczycielowi akademickiemu przysługuje w okresie urlopu wypoczynkowego wynagrodzenie, jakie otrzymywałby, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia są obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu dwunastu miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Jeżeli zatrudnienie trwało krócej, to przeciętne wynagrodzenie oblicza się z całego okresu zatrudnienia z uwzględnieniem stawek wynagrodzenia obowiązujących w okresie urlopu. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, uwzględniając w szczególności, że wysokość ekwiwalentu pieniężnego jest ustalana zgodnie z zasadami stosowanymi przy obliczaniu wynagrodzenia za okres urlopu wypoczynkowego. Sposób ustalania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop odnajdziemy w Rozporządzeniu Ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 2 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu pieniężnego za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nauczycieli akademickich.
Ważność powyższej regulacji została nie tak dawno zakwestionowana, skutkiem czego było powstanie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Gliwicach skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 16 lipca 2013 r. (sygn. akt P 53/11) TK orzekł, że art. 153 ust. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym jest zgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji. § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu pieniężnego za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nauczycieli akademickich w zakresie, w jakim przy ustalaniu ekwiwalentu za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego obliczonego w stosunku do składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości, nakazuje obliczanie tego ekwiwalentu przyjmując za podstawę dni kalendarzowe, jest jednak niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Trybunał podkreślił, że analiza treści art. 153 ust. 2 ustawy wskazuje, że ustawodawca zawarł w nim wytyczne treściowe, wskazujące kierunek merytorycznych rozwiązań. Z przepisu tego wynika, że wysokość ekwiwalentu ma być określona z uwzględnieniem zasad stosowanych przy obliczaniu wynagrodzenia za okres urlopu wypoczynkowego. Zasady określania tego wynagrodzenia wskazuje natomiast art. 153 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym "Nauczycielowi akademickiemu przysługuje w okresie urlopu wypoczynkowego wynagrodzenie, jakie otrzymywałby, gdyby w tym czasie pracował". Nie bez znaczenia dla kształtu regulacji pozostają także inne przepisy ustawy o szkolnictwie wyższym, w tym w szczególności dotyczące czasu pracy nauczyciela akademickiego i zasad ustalania urlopu wypoczynkowego. Z przepisów tych wynika zatem, że zasady ustalania ekwiwalentu, który przysługuje nauczycielowi akademickiemu w przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy powinny być tak ukształtowane, aby zagwarantować wypłatę świadczenia w wysokości równej wynagrodzeniu, jakie otrzymałby za urlop wypoczynkowy. To natomiast ma odpowiadać kwocie uposażenia, jakie nauczyciel akademicki uzyskałby, gdyby w tym czasie pracował. Ponadto z art. 133 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym wynika, że urlop wypoczynkowy nauczycieli akademickich wynosi 36 dni i nie wlicza się do niego sobót, niedziel, świąt (art. 133 ust. 6 ustawy). Poza tymi dniami dla nauczyciela akademickiego pozostałe dni są dniami roboczymi w rozumieniu art. 133 ust. 1 ustawy. W ocenie Trybunału, wskazane wyżej przepisy stanowią wytyczne dla wydania rozporządzenia, w oparciu o które ustawodawca może kształtować zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Dlatego też Trybunał uznał, że art. 153 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym jest zgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Dla przypomnienia przepis ten stanowi, że rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
Z kolei § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w zakresie, w jakim przy ustalaniu ekwiwalentu za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego obliczonego w stosunku do składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości, nakazuje obliczanie tego ekwiwalentu przyjmując za podstawę dni kalendarzowe, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Trybunał ustalił, że nie realizuje on dyrektyw wynikających z ustawy. Zastosowanie zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy do obliczenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego nie w każdym przypadku będzie gwarantowało wypłatę ekwiwalentu w wysokości wynagrodzenia za urlop. O ile bowiem rozporządzenie pozwala na prawidłowe określenie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, bo znany jest konkretny okres, w którym pracownik bierze urlop, o tyle nie jest możliwe precyzyjne określenie ilości dni kalendarzowych będących podstawą kalkulacji ekwiwalentu pieniężnego. Nieznany jest bowiem termin, w jakim wykorzystany zostałby urlop, a tym samym nie jest poznawalna ilość dni wolnych od pracy (sobót, niedziel, świąt), które przypadłyby w tym czasie. W związku z tym niemożliwe jest też dokładne obliczenie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
