Zarząd Województwa Łódzkiego oddalił protest spółki dotyczący etapu oceny formalnej projektu, złożonego w konkursie wniosków o dofinansowanie projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 – 2013. Zarząd Województwa Łódzkiego ustalił, że projekt spółki nie przeszedł pomyślnie etapu oceny formalnej, gdyż wnioskodawca złożył jego uzupełnienie z uchybieniem terminu 10 dni roboczych. Jako podstawę odrzucenia wniosku wskazano § 14 pkt 8 i 12 regulaminu konkursu. W związku z tym spółka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi. Zarząd Województwa Łódzkiego wniósł o pozostawienie skargi bez rozpatrzenia ewentualnie o jej oddalenie. Zakwestionowana ustawa stanowi element wspólnotowego systemu realizacji polityki spójności, mającej na celu zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów, w tym stref wiejskich.
Artykuł 5 pkt 11 powyższej ustawy stanowi, że użyte w ustawie określenie "system realizacji" oznacza zasady i procedury obowiązujące instytucje uczestniczące w realizacji strategii rozwoju oraz programów, obejmujące zarządzanie, monitoring, ewaluację, kontrolę i sprawozdawczość oraz sposób koordynacji działań tych instytucji. Według sądu pytającego powyższa definicja systemu realizacyjnego nie sytuuje systemu realizacji wśród konstytucyjnych źródeł prawa. Tym samym system realizacji, na podstawie którego działa organ administracji nie umożliwia sądowi administracyjnemu sięgnięcia do tych uregulowań, jako nie będących źródłami prawa. Sąd administracyjny zaś sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej. Dochodzi więc do ograniczenia prawa do sądu.
Art. 30 b ust. 1 kwestionowanej ustawy uprawnia uczestnika konkursu do wniesienia środków odwoławczych przewidzianych w systemie realizacji programu w przypadku negatywnej oceny projektu. Jedynym doprecyzowaniem powyższego uprawnienia, dokonanym przepisem prawa powszechnie obowiązującego jest zawarte w ust. 2 tego przepisu wskazanie, że system realizacji przewidywać musi przynajmniej jeden środek odwoławczy przysługujący wnioskodawcy w trakcie ubiegania się o dofinansowanie. Tym samym wszystkie elementy precyzujące sam środek odwoławczy winny znaleźć się w systemie realizacji, a więc poza źródłami prawa powszechnie obowiązującego. Regulacja ta może więc prowadzić do dowolności w rozumieniu pojęcia "wyczerpanie środków odwoławczych". W opinii sądu pytającego podważa to gwarancyjną funkcję tworzenia prawa.
Art. 30 c ust. 1 przewiduje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego po wyczerpaniu środków odwoławczych przewidzianych w systemie realizacji i po otrzymaniu informacji o negatywnym wyniku procedury odwoławczej. Zdaniem sądu pytającego tu również możliwość domagania się przez stronę poddania sądowej kontroli wyników przeprowadzonego postępowania konkursowego uzależniona jest od zajścia zdarzeń określonych w akcie, który nie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego co jest sprzeczne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
1. Art. 5 pkt 11 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju przez to, że dopuszcza uregulowanie praw i obowiązków wnioskodawców w trakcie naboru projektów finansowanych z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
2. Art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 powyższej ustawy w zakresie, w jakim dopuszcza uregulowanie środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w toku postępowania o dofinansowanie z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
3. Art. 30c ust. 1 powyższej ustawy w zakresie, w jakim uzależnia prawo do skorzystania ze skargi do sądu administracyjnego od wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych w aktach niebędących źródłem powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 konstytucji.
Przepisy wymienione powyżej we wskazanym zakresie, tracą moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Ponadto Trybunał umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.
Zgodnie z zaskarżonymi przepisami, systemy realizacji regionalnych programów operacyjnych regulują zasady i procedury obowiązujące m.in. podczas konkursów na dofinansowywanie projektów ze środków unijnych. Kształtują one nie tylko kompetencje organów administracji odpowiedzialnych za organizację tych konkursów, ale także sytuację ich uczestników. W systemach realizacji uregulowane są m.in. takie kwestie, jak procedury naboru wniosków w ramach konkursów, kryteria oceny zgłoszonych projektów czy środki odwoławcze, przysługujące w razie odmowy ich finansowania.
Według Trybunału Konstytucyjnego, normowanie w systemach realizacji sytuacji uczestników konkursów organizowanych w ramach programów operacyjnych jest niezgodne z art. 87 konstytucji.
Systemy realizacji nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa w rozumieniu konstytucji. Nie mają formy wskazanej w konstytucji, nie są przyjmowane przez podmioty dysponujące konstytucyjnymi uprawnieniami prawotwórczymi i nie są należycie ogłaszane. Wobec tego mogą regulować wyłącznie sytuację podmiotów "podległych" organom wydającym je. Niedopuszczalne jest natomiast wyznaczanie za ich pomocą sytuacji podmiotów "zewnętrznych" wobec autorów systemów realizacji. Prawa i obowiązki uczestników konkursów organizowanych w ramach regionalnych programów operacyjnych mogą być normowane wyłącznie w aktach powszechnie obowiązującego prawa, przy czym art. 78 konstytucji wymaga, aby tryb zaskarżania "decyzji wydanych w pierwszej instancji" był unormowany w ustawie.
Realizacja niniejszego wyroku wymaga systemowej interwencji ustawodawcy, polegającej na "doregulowaniu" w aktach powszechnie obowiązującego prawa wszystkich dotychczasowych elementów systemów realizacji, które dotyczą bezpośrednio praw i obowiązków uczestników konkursów prowadzonych w ramach regionalnych programów operacyjnych.
