Zasada bezpośredniości przeprowadzania dowodów w postępowaniu karnym stanowi jeden z elementów prawa do obrony. Dzięki niej oskarżony ma prawo zapoznać się z wszystkimi dowodami zgromadzonymi przeciwko niemu w toku prowadzonego postępowania, w tym uczestniczyć osobiście w przesłuchaniu świadka, co pozwala mu na zadawanie pytań, ustosunkowanie się do jego twierdzeń, jak też wykazywanie sprzeczności. Przepisy kodeksu postępowania karnego przewidują szereg odstępstw od zasady bezpośredniości, a jednym z nich jest kwestionowany przepis. Zgodnie z nim dopuszczalne jest odczytanie protokołów zeznań lub wyjaśnień sporządzonych w postępowaniu przygotowawczym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych przy tej czynności stron temu się nie sprzeciwi. Ma to zagwarantować prawo do rzetelnego procesu. Zgłoszenie sprzeciwu nie wymaga podania przez stronę jakichkolwiek argumentów dla jego uzasadnienia, a zwłaszcza wykazania, iż istnieją powody przemawiające za tym, iż bezpośrednie przesłuchanie świadka lub oskarżonego jest konieczne.
Celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie danej sprawy bez zbędnej zwłoki. Zdaniem sądu pytającego obowiązujące ukształtowanie procedury przeprowadzania dowodu z zeznań świadków przewidziane w kwestionowanym przepisie może wywierać negatywny wpływ na sprawność prowadzonego postępowania sądowego. Na skutek zgłoszonego sprzeciwu dochodzi do wydłużenia prowadzonego postępowania co w rezultacie może naruszać konstytucyjne zasady rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 392 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim uzależnia od braku sprzeciwu obecnych stron postępowania możliwość odczytania na rozprawie głównej protokołów przesłuchania świadków i oskarżonych, sporządzonych w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji oraz z art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wymóg szybkości i sprawności postępowania karnego, mający na celu rozpatrzenie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, nie może stanowić podstawy do dalszych ograniczeń zasady bezpośredniości, służącej ustaleniu prawdy w procesie karnym. Trybunał przypomniał, że art. 392 § 1 kodeksu postępowania karnego już sam w sobie, stanowi odstępstwo od wspomnianej zasady. Dlatego też przepis ten powinien podlegać ścisłej wykładni i wyjątkowemu zastosowaniu. Trybunał uwypuklił, że szybkość postępowania karnego nie jest nadrzędnym celem procesu karnego i musi ustąpić innym celom. Przede wszystkim są nimi wykrycie sprawcy przestępstwa i uchronienie od odpowiedzialności osoby niewinnej. Zarówno bowiem konstytucja jak i przepisy kodeksu postępowania karnego przedkładają nad tempo postępowania osiągnięcie sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny uznał, że wyeliminowanie z art. 392 § 1 k.p.k. możliwości złożenia sprzeciwu przez obecną na rozprawie stronę co do odstąpienia od bezpośredniego przesłuchania świadka stanowiłoby naruszenie gwarancji konstytucyjnych związanych zarówno z prawem do sądu jak i prawem do obrony. Ograniczenie uprawnień procesowych stron postępowania karnego w rozważanym przypadku Trybunał uznał za pozbawione dostatecznych racji.
Równocześnie Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że przestrzeganie zasady bezpośredniości nie jest wartością absolutną. W pewnych przypadkach musi ustąpić innym wartościom. Jednak ograniczenie tej zasady ze względu na szybkość i ekonomię procesową może być dopuszczalne tylko w sytuacji, w której nie dochodzi do sprzeczności z celem dochodzenia prawdy w procesie ani do ograniczenia uprawnień procesowych, zagwarantowanych uczestnikom postępowania. Preferowanie ekonomii procesowej, przy ryzyku dokonania nieprawidłowych ustaleń, może prowadzić do poważnych błędów w orzekaniu. Skutkiem, w razie zaskarżenia wyroku, może być jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W takim wypadku przyczyni się to nie do skrócenia, lecz do wydłużenia postępowania.
Według Trybunału negatywną ocenę dopuszczalności dalszego ograniczania zasady bezpośredniości pogłębia okoliczność, że w polskim procesie karnym odstępstwa od zasady bezpośredniości oznaczają głównie szerokie ujawnianie i wprowadzanie do materiału dowodowego protokołów policyjnych, a więc dowodów, które powstały w sytuacji nieobecności oskarżonego i tym samym poważnie ograniczających jego prawo do obrony.
