Do dnia 31 sierpnia 2003 roku skazani świadczący pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności uzyskiwali wynagrodzenie za pracę, które nie mogło być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Nowe brzmienie kwestionowanego przepisu zmieniło wysokość wynagrodzenia za pracę. Ustala się je w sposób zapewniający osiągnięcie co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Argumentowane to było zmniejszeniem kosztów pracy skazanych ponoszonych przez pracodawców i tym samym zwiększeniem możliwości zatrudnienia skazanych, dla których nie ma pracy. Ponadto skazani nie ponoszą żadnych kosztów związanych z utrzymaniem w zakładzie karnym.
Według sądu pytającego niedopuszczalnym jest ograniczenie skazanemu wysokości wynagrodzenia za pracę poniżej minimalnego wynagrodzenia ustalonego w akcie normatywnym o randze ustawy. Kwestionowany przepis niezasadnie pozostawia dyrektorom zakładów karnych swobodę określenia wysokości wynagrodzenia przysługującego zatrudnionym skazanym, z pominięciem stawki wynagrodzenia minimalnego przysługującego pracownikom. Zdaniem sądu pytającego pozbawia to skazanych świadczących odpłatnie pracę elementarnego mechanizmu ochrony ich pracy przed wyzyskiem. Kwestionowany przepis jest też sprzeczny z konstytucyjną zasadą równości gdyż różnicuje wysokość wynagrodzenia za pracę ze względu na posiadanie statusu skazanego, odbywającego karę pozbawienia wolności.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 123 § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy w zakresie, w jakim zawiera słowo "połowy", jest niezgodny z art. 32 oraz z art. 65 ust. 4 w związku z art. 2 konstytucji. Przepis ten, w zakresie wyżej wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Zdaniem Trybunału wprowadzone rozwiązanie stwarza możliwość nieuzasadnionego zaniżania wynagrodzenia za pracę wypłaconego osobom skazanym i czerpania tym samym przez pracodawców nieuzasadnionych korzyści z takiego zatrudnienia. W ocenie Trybunału istnieją alternatywne środki obniżania kosztów pracy osób skazanych, nie prowadzące do obniżania wynagrodzenia za pracę poniżej poziomu wynagrodzenia minimalnego. W związku z tym zaskarżony przepis nie spełnia kryteriów dopuszczalnego różnicowania podmiotów podobnych i narusza konstytucyjną zasadę równości.
Trybunał Konstytucyjny uwypuklił, że ustawodawca ma pełną swobodę regulacyjną w zakresie ustalania poziomu minimalnego wynagrodzenia. Nie może ono jednak być określane w sposób dowolny, a w każdym przypadku musi zapewniać zatrudnionym możliwość zaspokojenia ich podstawowych potrzeb. Wynagrodzenie nie może być ustalane na dowolnie niskim poziomie. W przeciwnym wypadku instytucja minimalnego wynagrodzenia pozbawiona byłaby jakiegokolwiek sensu. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ustanowione różnicowanie poziomu minimalnego wynagrodzenia w oparciu o kryterium statusu osoby pozbawionej wolności ma charakter arbitralny i narusza konstytucyjne zasady kształtowania minimalnego wynagrodzenia.
TK orzekł, że zaskarżony przepis jest niekonstytucyjny w zakresie, w jakim zawiera słowo "połowy". W wyniku tego przepis utraci moc obowiązującą tylko w tym zakresie. W rezultacie regulacje, które pozostaną w mocy, będą określać poziom minimalnego wynagrodzenia przysługującego osobom skazanym. Po wejściu w życie wyroku Trybunału wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy powinno być ustalane w sposób zapewniający osiągnięcie, co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
W opinii Trybunału, w wielu przypadkach, podmioty zatrudniające osoby skazane zmuszone będą do istotnego podniesienia wysokości wynagrodzenia osób skazanych. Wymaga to odpowiedniego okresu dostosowawczego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w opisanej sytuacji niezbędne jest odroczenie momentu wejścia w życie wyroku o 12 miesięcy. Termin odroczenia nie ogranicza sądu przedstawiającego pytanie prawne. Sąd ten powinien wydać orzeczenie po zbadaniu wszystkich okoliczności rozpoznawanej przez niego sprawy.
