Ojcowie, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego mają prawo do zasiłku macierzyńskiego. Oznacza to, że ubezpieczonemu, który przysposobił dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, dziecko w wieku do 10 roku życia – przysługuje od dnia 1 stycznia 2011 r. zasiłek macierzyński przez okres 1 tygodnia, a od 1stycznia 2012 r. przez okres 2 tygodni, nie dłużej niż do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 albo odpowiednio 10 roku życia.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego mają zarówno pracownicy korzystający z urlopu ojcowskiego oraz inni ubezpieczeni niebędący pracownikami, do których nie stosuje się przepisów Kodeksu pracy. Należy wspomnieć, iż ubezpieczony, który przysposobił dziecko przed dniem 1 stycznia 2011 r. i przed tą datą nie korzystał z zasiłku macierzyńskiego z tytułu przysposobienia, za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego jest uprawniony do zasiłku macierzyńskiego po 1 stycznia 2011 r.
Pracownik będący ojcem wychowującym dziecko, korzystający w dniu 1 stycznia 2012 r. z urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia ma prawo do części urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między podwyższonym, a dotychczasowym wymiarem urlopu ojcowskiego. Części urlopu ojcowskiego udziela pracodawca bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu w dotychczasowym wymiarze, na pisemny wniosek składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu. Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami, którzy pobierają zasiłek macierzyński w dniu 1 stycznia 2012 r.
Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego w związku z przysposobieniem dziecka, wymagane jest: postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka i oświadczenie, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego w związku z przysposobieniem dziecka nie został pobrany z innego tytułu. Ponadto, w przypadku, gdy zasiłek jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wymagane jest również zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem lub ZUS Z-3a, w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, a także:
- zaświadczenie pracodawcy o udzieleniu urlopu ojcowskiego i jego okresie – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,
- oświadczenie o przerwaniu działalności pozarolniczej i jego okresie – w przypadku ubezpieczonego będącego osobą prowadzącą działalność pozarolniczą,
- zaświadczenie o przerwaniu działalności zarobkowej i jego okresie – w przypadku pozostałych ubezpieczonych. oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 842) w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz.553, z późn. zm.) w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo – wychowawczej.
