Spis treści
Charakter pomocy społecznej
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc przyznawana przez opiekę społeczną jest pomocą świadczoną wyjątkowo i pod pewnymi warunkami. Uzasadniona jest ona tylko wtedy, gdy osoba wymagająca takiej pomocy nie ma innych możliwości uzyskania wsparcia finansowego. Tym samym celem pomocy społecznej jest jedynie udzielenie wsparcia, a nie zastąpienie indywidualnych wysiłków w dążeniu do poprawy swej sytuacji bytowej. Taką funkcję spełniają także zasiłek stały i zasiłek okresowy, o których mowa odpowiednio w art. 37 ust. 1 oraz w art. 38 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
Zasiłek stały
Zasiłek stały jest jednym ze świadczeń z pomocy społecznej. Przysługuje on:
- pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (obecnie jest to kwota 634 złotych);
- pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (obecnie jest to kwota 514 złotych).
Kryterium dochodowe określa art. 8 ustawy o pomocy społecznej.
Wysokość zasiłku stałego
Zasiłek stały ustala się w wysokości:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 604 zł miesięcznie;
- w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Przepisy ustalają także minimalną kwotę zasiłku stałego. Nie może być ona niższa niż 30 zł miesięcznie.
Co również istotne, przy ustalaniu uprawnienia oraz wysokości zasiłku stałego do dochodu nie wlicza się kwoty zasiłku okresowego (jest to zasiłek, który przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej bądź rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny).
Uwaga! W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna, zasiłek stały nie przysługuje.
Proponowane zmiany w zakresie zasiłku stałego od 1 stycznia 2017 roku
Rada Ministrów proponuje, by od 1 stycznia 2017 roku osobie, która wystąpiła o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a następnie złożyła wniosek o zasiłek stały – świadczenie to będzie przyznawane wstecz, po uzyskaniu orzeczenia, od miesiąca złożenia wniosku o zasiłek stały, do którego trzeba będzie dołączyć potwierdzenie o jego złożeniu. Obecnie zasiłek stały jest przyznawany od dnia złożenia wniosku o taki zasiłek, wraz z wydanym już orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Rozwiązanie to stanowi wypełnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 października 2015 r., który zakwestionował zgodność z Konstytucją przepisu, na podstawie którego zasiłek stały był przyznawany dopiero od momentu zgłoszenia się do ośrodka pomocy społecznej z pełną dokumentacją, czyli w praktyce z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Biorąc powyższe pod uwagę wprowadzono możliwość przyznania zasiłku stałego za okres przed uzyskaniem orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Do wniosku o zasiłek stały trzeba będzie dołączyć potwierdzenie złożenia wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności. Procedura ta obejmie również orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy, ponieważ zasiłki stałe mogą być przyznane na podstawie tych orzeczeń. W okresie oczekiwania na wydanie orzeczenia będzie można otrzymać zasiłek okresowy (przyznawany na zasadach ogólnych). Zasiłek okresowy przyznawany jest z urzędu. Aby skorzystać z możliwości wstecznego przyznania zasiłku stałego, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy – należy złożyć w ośrodku pomocy społecznej w ciągu 60 dni od daty jego otrzymania. Do wniosków o zasiłek stały złożonych w przed 1 stycznia 2017 r. stosowane będą przepisy przejściowe (zob. informacja dot. projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, https://www.premier.gov.pl).
Podstawa prawna:
Art. 2, art. 3, art. 8, art. 37 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U.2016.930).
