Ustawodawca – wprowadzając powyższe zmiany – jednocześnie, przepisem intemporalnym zobowiązał spółdzielnie mieszkaniowe istniejące w dniu wejścia w życie noweli do dokonania zmian swoich statutów nie później niż do dnia 30 listopada 2007 r. oraz zgłoszenia tych zmian do Krajowego Rejestru Sądowego w ciągu 30 dni od dnia podjęcia uchwały, nie później niż do dnia 30 grudnia 2007 r. Ponadto równocześnie ustawodawca wskazał, iż do czasu zarejestrowania zmian statutów, postanowienia dotychczasowych statutów regulujące funkcjonowanie zebrania przedstawicieli pozostają w mocy. Treść art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych została zakwestionowana jako niezgodna z Konstytucją przez grupę posłów na Sejm PR oraz Rzecznika Praw Obywatelski we wnioskach złożonych do Trybunału Konstytucyjnego odpowiednio w dniach 14 listopada 2007 r. i 10 stycznia 2008 r.. Należy jednak wspomnieć, iż Rzecznik wycofał swój wniosek w dniu 23 października 2008 r. Część spółdzielni mieszkaniowych świadomie nie dostosowała swoich statutów do nowego stanu prawnego, w tym przede wszystkim wynikającego z art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, motywując swoje działanie oczekiwaniem na rozstrzygające orzeczenie Trybunału w zakresie zaskarżonych przepisów.
Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 15 lipca 2009 r., sygn. K 64/07, umorzył postępowanie w zakresie odnoszącym się do zgodności z Konstytucją art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych uznając m. in. w uzasadnieniu, że "Zarzuty zgłoszone w odniesieniu do art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych., a w zasadzie do zdania pierwszego tego przepisu (por. treść wniosku grupy posłów), nie zostały odpowiednio uzasadnione przez wnioskodawcę w kontekście wskazanego w petitum wzorca kontroli (art. 32 Konstytucji)". Jednocześnie należy uwypuklić, iż skuteczność ustawy nie zależy od potwierdzenia jej konstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny. Każda ustawa korzysta z domniemania zgodności z Konstytucją od jej wejścia w życie do ewentualnego stwierdzenia niezgodności przez trybunał Konstytucyjny i powinna być stosowana. Błędne były zatem twierdzenia części spółdzielni, że do czasu takiego rozstrzygnięcia wykonalność ustawy pozostaje w zawieszeniu.
Obecnie w spółdzielniach mieszkaniowych funkcjonują walne zgromadzenia oraz zebrania przedstawicieli członków. Walne zgromadzenia dotyczą spółdzielni, które dostosowały swoje statuty do nowego stanu prawnego, a zmiany zostały zarejestrowane przez sądy rejestrowe. Natomiast zebrania przedstawicieli członków – dotyczą spółdzielni, które:
– dostosowały swoje statuty do nowego stanu prawnego, zgłosiły w ustawowym terminie zmiany do sądów rejestrowych, lecz zmiany nie zostały zarejestrowane,
– przygotowały projekt zmiany statutu lecz organ uprawniony nie podjął uchwały w tym zakresie,
– zaniechały dostosowania statutu do nowego ładu prawnego.
Należy wziąć pod uwagę, że ustawodawca w art. 9 ust. 1 noweli określił jednoznacznie ramy czasowe dla dokonania zmian w statutach, tj. 30 listopada 2007 r. Przepis art. 9 ma charakter wyjątkowy, dopuszczający w ograniczonych ramach czasowych funkcjonowanie spółdzielni mieszkaniowych na "starych" zasadach. Reguły wykładni zabraniają stosowana wykładni rozszerzającej w stosunku do przepisów o charakterze wyjątkowym dopuszczając jedynie wykładnię zwężającą. Wobec powyższego z uregulowania ust. 2 noweli można wyinterpretować normę, która dopuszcza funkcjonowanie w spółdzielni mieszkaniowej zebrania przedstawicieli do czasu zarejestrowania statutów i to jedynie w tych spółdzielniach mieszkaniowych, w których uchwalono zmiany statutu i złożono stosowny wniosek do sądu rejestrowego do dnia 30 grudnia 2007 roku, lecz wniosek nie został jeszcze rozpoznany.
W spółdzielniach, które nie podjęły działań, o których mowa w art. 9 ust. 1 noweli, bądź które przygotowały projekt zmiany statutu lecz organ uprawniony nie podjął uchwały w tym zakresie – zebrania przedstawicieli członków po ww. terminie, tj. po 30 grudnia 2007 r. nie mogą być uznane za organ spółdzielni uprawniony do podejmowania uchwał, ponieważ takie uprawnienia z mocy art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i art. 38 ustawy prawo spółdzielcze zastrzeżone są dla walnego zgromadzenia, zaś w obecnym stanie prawnym walne zgromadzenie nie może być zastąpione przez zebranie przedstawicieli. W związku z tym spółdzielnia nie może stosować przepisu art. 9 ust. 2 i zwoływać zebrań przedstawicieli w sytuacji gdy nie dokonała zmiany swojego statutu, jak również jeżeli nie dołożyła należytej staranności aby znowelizowany statut zarejestrować.
Reasumując, należy stwierdzić, że nie dokonanie przez zebranie przedstawicieli zmian statutu w ustawowym terminie, tj. do dnia 30 listopada 2007 r., powoduje ten skutek, że nie ma możliwości uchwalenia takich zmian przez zebranie przedstawicieli w terminie późniejszym. Oznacza to, że zmiany w statucie po upływie ustawowego terminu mogą być dokonane jedynie przez walne zgromadzenie wszystkich członków. Dotyczy to również zwoływania walnego zgromadzenia w innych sprawach niż uchwalenie zmian statutu.
Zaniechanie i nie dostosowanie statutu do obowiązującego prawa, a tym samym funkcjonowanie zebrania przedstawicieli członków, tj. organu nieprzewidzianego w przepisach prawa i nie władnego podejmować żadnych uchwał, powoduje że podjęte przez niego wszelkie uchwały są na podstawie art. 58 kodeksu cywilnego jako sprzeczne z prawem bezwzględnie nieważne. Nie przedłożenie w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia członków spółdzielni mieszkaniowej projektu zmian statutu dostosowujących go do obowiązującego stanu prawnego, w tym m.in. do uregulowań art. 83 ust 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stanowi naruszenie prawa.
W przypadku skarg członków na uchylanie się spółdzielni od przygotowania zmiany statutu i funkcjonowanie organów spółdzielni wg norm sprzecznych z przepisami prawa, w tym wypadku zebrań przedstawicieli członków i grup członkowskich, traktowane będzie jako naruszenie prawa i skutkować będzie wnioskiem ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do związku rewizyjnego właściwego dla danej spółdzielni lub do Krajowej Rady Spółdzielczej w wypadku, gdy spółdzielnia nie jest zrzeszona w żadnym z regionalnych związków rewizyjnych, o lustrację problemową takiej spółdzielni, zgodnie z uprawnieniami, o których mowa w art. 93a ustawy Prawo spółdzielcze.
