Młodociany.
Młodocianym w rozumieniu kodeksu pracy (dalej KP) jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Ustawa ogranicza zatrudnienie pracownika ze względu na wiek. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.
Do momentu ukończenia 18-stego roku życia młodociany jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych (art. 15 kodeksu cywilnego, dalej KC). Przepisy KP zezwalają młodocianemu na nawiązanie stosunku pracy bez zgody jego przedstawiciela ustawowego, o czym stanowi art. 22 § 3 KP. Przedstawicielami ustawowymi młodocianej zgodnie z art. 98 § 1 KC są rodzice, jeżeli pozostaje on pod ich władzą rodzicielską, lub opiekunowie. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako jego przedstawiciel ustawowy.
Warunki zatrudnienia młodocianego.
Warunkiem nawiązania pracy bez zgody przedstawiciela ustawowego jest to, aby wykonywana praca przez młodocianego nie była sprzeczna z jego dobrem. Dobro młodocianego należy rozumieć nie tylko w sensie zdrowotnym, ale także moralnym*. Gdy przedstawiciel ustawowy poweźmie wątpliwość, iż wykonywana praca przez młodocianego stoi w sprzeczności z jego dobrem (np. jest to praca zbyt ciężka fizycznie jak na młodocianego, lub młodociany ma w pracy styczność z alkoholem), ma prawo za zezwoleniem sądu opiekuńczego taki stosunek pracy rozwiązać za młodocianego.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż na gruncie Kodeksu cywilnego (dalej KC) osobą, którą jest ograniczona w zdolności do czynności prawnej jest małoletni, który na gruncie tej ustawy ukończyli lat trzynaście, lub jest ubezwłasnowolnione częściowo (art. 15 KC). Tak więc KP ogranicza zatrudnienie osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnej ze względu na wiek.
Dopuszczalność zatrudnienia młodocianego.
Pracodawca może zatrudnić tylko tych młodocianych, którzy:
1. Ukończyli co najmniej gimnazjum,
2. Przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Młodociany, który nie posiada kwalifikacji zawodowych wymaganych na dane stanowisko, może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
Dolny próg wieku ograniczający zatrudnienie młodocianego zostanie obniżony z 16 roku życia do 15. Zmiana wejdzie w życie 1 września 2018 r.
Nawiązanie stosunku pracy.
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 KP).
Nawiązując stosunek pracy obie strony umowy o pracę mają względem siebie prawa i obowiązki.
Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia za wykonaną pracę, ma obowiązek min. wykonywać pracę sumiennie i starannie, oraz pod kierownictwem pracodawcy (art. 100 KP). Pracodawca ma obowiązek m.in.: wynagrodzenia pracownika, zaznajomienia pracownika z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania pacy na wyznaczonych stanowiskach, oraz zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 94 KP).
Karolina Potempa – prawnik
*Komentarz do art. 22 KP, prof. J.Wratny, System Informacji Pranej Legalis)
