Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami jest działalnością zawodową wykonywaną przez pośredników na ściśle określonych zasadach. Pośrednikiem w obrocie nieruchomościami może być osoba fizyczna posiadająca licencję zawodową. Pamiętajmy, że prowadzenie działalności w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest możliwe, w przypadku gdy czynności z zakresu pośrednictwa w obrocie nieruchomościami będą wykonywane przez pośredników w obrocie nieruchomościami.
Na chwilę obecną licencję zawodową w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami nadaje się osobie fizycznej, która:
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
- nie była karana za przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za składanie fałszywych zeznań oraz za przestępstwa skarbowe;
- posiada wyższe wykształcenie;
- ukończyła studia podyplomowe w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami;
- odbyła praktykę zawodową w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.
Obowiązek ukończenia studiów podyplomowych nie dotyczy osoby, która ukończyła studia wyższe, których program uwzględnia co najmniej minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 września 2012 r. (sygn. akt IV CSK 81/12), instytucja pośrednictwa w przytoczonym kacie prawnym ma wymiar uniwersalny, zgodnie bowiem z art. 180 ust. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami mogą być wykonywane w stosunku do wszelkich nieruchomości, a także na rzecz wszystkich osób fizycznych i prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Formalnym potwierdzeniem kwalifikacji do wykonywania czynności z zakresu pośrednictwa jest przyznanie licencji pośrednika w obrocie nieruchomościami. Dopuszczenie, aby jednocześnie czynności pośrednictwa wykonywały osoby bez uprawnień byłoby przejawem braku racjonalności ustawodawcy, co jest nie do przyjęcia.
Jak pokazują ostatnie działania polskiego ustawodawcy, zdanie Sądu Najwyższego znaczy bardzo niewiele – zawód pośrednika od 1 stycznia 2014 r. będzie mógł wykonywać praktycznie każdy z nas – nowelizacja w tym zakresie zniesie bowiem obowiązek zdobywania szczególnych uprawnień potrzebnych do wykonywania tego zawodu. Od przyszłego roku licencja pośrednika całkowicie zniknie z naszego systemu prawnego. Zgodnie z informacjami podawanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości – czynności pośrednictwa, a także ich zakres będzie określała zupełnie nowa umowa pośrednictwa, która obowiązkowo – pod rygorem nieważności – będzie wymagała formy pisemnej. Niezwykle ważną informacją jest to, że polscy pośrednicy nie będą mieli obowiązku stałego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, a także kierowania się zasadą ochrony interesu osób, na rzecz których będą wykonywać czynności zawodowe. Zdaniem krytyków wprowadzanej nowelizacji, jest to rozwiązanie najgorsze dla klientów chcących skorzystać z usług pośrednika – dotychczasowe przepisy gwarantowały podnoszenie kwalifikacji zawodowych i ponoszenie większej odpowiedzialności za ewentualne błędy w działalności, od stycznia przyszłego roku powyższe zasady nie będą już obowiązywały. Jedyną formą pociągnięcia pośrednika nieruchomości do odpowiedzialności za działania zawodowe będzie skierowanie sprawy na drogę sądową.
Brak licencji oraz obowiązku poszerzania swojej wiedzy nie jest jedynym pomysłem naszego ustawodawcy. Zgodnie z założeniami ustawy deregulacyjnej pośrednik nie będzie musiał posiadać pełnej zdolności do czynności prawnych, nie będzie musiał wykazywać się zaświadczeniem o niekaralności za przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za składanie fałszywych zeznań oraz za przestępstwa skarbowe. Pośrednicy nie będą musieli kończyć studiów podyplomowych, a co więcej nie muszą mieć wyższego wykształcenia.
Zmiany w zawodzie pośrednika nieruchomości są jak widać rewolucyjne. Pozostaje jednak pytanie, czy przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2014 r. rzeczywiście pomogą w otwarciu tego zawodu, jednocześnie nie szkodząc polskim klientom?
