Test egzaminacyjny składał się z pytań jednokrotnego wyboru. Zadania z prawa karnego i cywilnego polegały na sporządzeniu apelacji lub opinii prawnej o braku podstaw do wniesienia apelacji w oparciu o opracowane na potrzeby egzaminu akta sądowe. Zadanie z prawa gospodarczego polegało na sporządzeniu umowy w oparciu o przedstawiony stan faktyczny. Zadanie z prawa administracyjnego polegało na sporządzeniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego w oparciu o przedstawiony stan faktyczny.
Egzamin adwokacki przeprowadziły 24 komisje (w tym 7 w Warszawie), zaś egzamin radcowski – 51 komisji (w tym 18 w Warszawie, 5 we Wrocławiu, po 4 w Katowicach, Krakowie i Poznaniu). W skład każdej komisji przeprowadzającej egzamin adwokacki weszło 8 osób: 4 sędziów – przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości oraz 4 adwokatów, delegowanych przez Naczelną Radę Adwokacką.
W skład każdej komisji przeprowadzającej egzamin radcowski weszło 8 osób: 4 sędziów – przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości oraz 4 radców prawnych, delegowanych przez Krajową Radę Radców Prawnych. Do egzaminu adwokackiego dopuszczonych zostało 1.418 osób. W dniu 14 czerwca do egzaminu zgłosiło się 1415 osób. W kolejnych dniach egzaminu, odstąpiło od jego dalszego zdawania 7 osób. Nikt spośród zdających nie został wykluczony z egzaminu.
Do egzaminu radcowskiego dopuszczonych zostało 3.185 osób. W dniu 14 czerwca do egzaminu przystąpiło 3.131 osób, a w następnych dniach zrezygnowało ze zdawania 10 osób. 3 osoby zostały wykluczone przez przewodniczących za naruszenie zasad egzaminu. W tym roku zdający po raz pierwszy mogli zdawać egzaminy przy użyciu sprzętu komputerowego (za wyjątkiem części testowej). Decyzję w tej sprawie podjął Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski w 2010r., pozytywnie odnosząc się do postulatów zgłaszanych przez aplikantów oraz samorządy prawniczych zawodów zaufania publicznego.
W celu umożliwienia zdającym wykorzystania sprzętu komputerowego, dokonano nowelizacji rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i przebiegu egzaminów adwokackiego oraz radcowskiego. W Ministerstwie Sprawiedliwości kilka miesięcy trwały prace nad przygotowaniem specjalnej aplikacji (programu komputerowego), która wyposażona jest w edytor tekstu, a równocześnie blokuje dostęp do zasobów pamięci komputera i uniemożliwia łączność z urządzeniami zewnętrznymi. Od marca 2011r aplikacja w wersji testowej dostępna była na stronie www.ms.gov.pl i wszyscy zainteresowani mogli ją zarówno pobrać w celu zapoznania się, jak i zgłaszać uwagi i pytania co do jej funkcjonowania. Wskutek uwag aplikantów, dodano kilka funkcjonalności aplikacji (m.in. klawisz „§”). Podczas egzaminu, każdy ze zdających otrzymał aplikację na nośniku (pendrive), odrębnie na każdy dzień egzaminu.
Natomiast obowiązkiem zdających było odpowiednie przygotowanie sprzętu komputerowego, na którym zamierzali zdawać egzamin. Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać komputer zdającego dla prawidłowego działania aplikacji podane zostały na stronie www.ms.gov.pl, jak i wielokrotnie przekazywane były przez przewodniczących komisji, którzy zalecili, aby w przypadku wątpliwości zdających, czy ich komputer spełnia wymagania, dokonali odpowiedniej kontroli sprzętu u informatyka.
Zgodnie z przepisami właściwych rozporządzeń, wybór sposobu zdawania egzaminu (odręcznie lub przy użyciu komputera) pozostawiono każdemu zdającemu. Oświadczenia o wyborze rozwiązywania zadań przy użyciu komputera złożyło 1.354 zdających egzamin adwokacki (ok. 95% osób dopuszczonych) oraz 2.796 osób przystępujących do egzaminu radcowskiego (ok. 88% osób dopuszczonych).
Na podstawie telefonicznych informacji uzyskanych od przewodniczących wszystkich komisji ustalono, że egzamin przebiegał zgodnie z obowiązującymi przepisami. Materiały egzaminacyjne zostały wydrukowanie i dostarczone za zachowaniem zasad poufności, do każdej komisji dostarczono właściwą liczbę pendrive’ów z aplikacją. Zawarta na pendrive’ach aplikacja niemal we wszystkich przypadkach działała sprawnie na komputerach zdających, czasami wymagając interwencji informatyka.
Z informacji przekazanych przez przewodniczących oraz informatyków, zapewniających „wsparcie techniczne” podczas egzaminu, jednostkowe problemy z funkcjonowaniem aplikacji wynikały przede wszystkim z niewłaściwego przygotowania przez zdających ich komputerów na potrzeby egzaminu. Informatycy stwierdzili, że najczęstszą przyczyną problemów były działające w komputerach programy antywirusowe (pomimo jednoznacznego zalecenia ich wyłączenia). Problemy te były na bieżąco usuwane przez informatyków obecnych na egzaminach: Ministerstwo Sprawiedliwości zaleciło zapewnienie do dyspozycji każdej z komisji 2 informatyków. Z informacji przewodniczących wynika, że najwięcej problemów zgłoszono w pierwszym dniu używania komputerów. W kolejnych dniach liczba ta bardzo zmalała – co było skutkiem przede wszystkim właściwego przygotowania przez zdających w kolejnych dniach ich laptopów do używania aplikacji, jak i „nauczenia się” przez zdających sprawnego korzystania z aplikacji.
Decydując się na tak nowatorską formę zdawania państwowych egzaminów prawniczych (w innych krajach europejskich – np. w Niemczech – egzaminy takie przeprowadzane są odręcznie), a także ogromną skalę przedsięwzięcia (jednocześnie egzamin zdawało w całym kraju ponad 4.600 osób przed 75 komisjami), w Ministerstwie Sprawiedliwości z największą starannością i uwagą analizowano ryzyka i zagrożenia w realizacji tego przedsięwzięcia.
W celu zapobiegnięcia problemom, zalecono, aby do dyspozycji każdej komisji egzaminacyjnej pozostawało 2 informatyków jako jej „wsparcie techniczne”. Przed egzaminem, osoby te zostały przeszkolone przez informatyków z Ministerstwa Sprawiedliwości i szczegółowo zapoznane z potencjalnymi problemami oraz sposobami wychodzenia z nich. Podczas egzaminu, w Ministerstwie Sprawiedliwości uruchomiona była infolinia, do której informatycy „wsparcia technicznego” oraz członkowie komisji mogli zgłaszać wszelkie pytania i problemy, które na bieżąco były rozwiązywane. Po egzaminie przewodniczący Komisji ocenili, że takie wsparcie było niezbędne, a liczba informatyków odpowiednia. Odpowiednio przeszkoleni zostali również przewodniczący wszystkich Komisji.
Po każdym dniu egzaminu, informatycy w Ministerstwie Sprawiedliwości analizowali zgłaszane im problemy i przygotowywali zalecenia dla informatyków „wsparcia technicznego”, opisujące problemy i wskazujące sposoby ich uniknięcia, jak i działania profilaktyczne. Zalecenia te przed rozpoczęciem każdego kolejnego dnia egzaminu przekazywane były przez Departament Nadzoru nad Aplikacjami Prawniczymi przewodniczącym komisji, którzy informowali o tym zdających oraz informatyków. Taki tryb stałego monitorowania sytuacji spowodował, że ostatniego dnia egzaminu w większości komisji nie stwierdzono jakichkolwiek problemów z używaniem sprzętu komputerowego zdających.
Po pierwszym dniu egzaminu zdawanego przy użyciu komputerów, 7 Komisji (na 75 działających) zgłosiło 9 przypadków wątpliwości co do zachowania procedur egzaminacyjnych przez osoby sporządzające zadania przy użyciu sprzętu komputerowego. Jedna spośród osób, których wątpliwość dotyczy, odstąpiła od dalszego zdawania egzaminu. W pozostałych przypadkach laptopy zostały zdeponowane przez Komisje i zostaną poddane badaniu przez biegłych.
W trzecim dniu egzaminu zdawanego przy użyciu komputera nie zgłoszono żadnych naruszeń procedur egzaminacyjnych. W czwartym dniu egzaminu zdawanego przy użyciu komputerów, 1 Komisja zgłosiła 1 przypadek naruszenia zasad korzystania ze sprzętu komputerowego. Ze wstępnej oceny wynika, że zdający nie wyłączył – pomimo takiego obowiązku – programu antywirusowego, co uniemożliwiło wydrukowanie jego pracy. Laptop został zdeponowany i poddany zostanie badaniu przez biegłego.
Jak wynika z telefonicznych informacji od przewodniczących komisji, w trakcie egzaminu zdarzyły się przypadki rezygnacji przez zdających z kontynuowania pisania pracy na komputerze i przechodzenia na pisanie ręczne (zdający był uprawniony do podjęcia takiej decyzji w każdej chwili egzaminu).
W trakcie egzaminu adwokackiego, pierwszego dnia pisania prac przy użyciu komputera odstąpiło od pisania na komputerze 20 osób, w drugim dniu – 13 (7 osób, które odstąpiły pierwszego dnia, powróciło do pisania na komputerze), zaś w trzecim dniu wszyscy zdający, którzy zadeklarowali taką formę zdawania egzaminu, pisali na komputerach.
W trakcie egzaminu radcowskiego, pierwszego dnia używania komputerów odstąpiło od sporządzania prac w taki sposób 16 osób, w drugim dniu – 8 (8 osób, które odstąpiły pierwszego dnia, powróciło do pisania na komputerze), zaś w trzecim dniu nie pisało na komputerze jedynie 5 osób spośród tych, którzy taką formę wybrało.
Analizując powyższe dane należy podkreślić, że podczas każdego dnia egzaminu aplikacja była uruchamiana przez ok. 4.000 zdających (czyli podczas całego egzaminu 12.000 razy) i – pomimo jej użytkowania na laptopach różnego typu, które nie zawsze zostały właściwie przygotowane przez zdających na potrzeby egzaminu – jedynie w bardzo małej liczbie przypadków wystąpiły nie dające się usunąć podczas egzaminu problemy – w ponad 99,7% aplikacja pozwoliła pomyślnie sporządzić zadania.
– Biorąc pod uwagę skalę egzaminu, konieczność wielu czasem trudnych logistycznie działań oraz to, że taki egzamin odbywał się pierwszy raz, uważam że to wielki sukces. W kolejnych latach, bogatsi o tegoroczne doświadczenia, będziemy dążyć do dalszego zminimalizowania ewentualnych problemów – mówi Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
Podczas egzaminu zdający egzamin mieli możliwość korzystania z przyniesionych przez siebie aktów prawnych, komentarzy oraz orzecznictwa. Dodatkowo, komisje egzaminacyjne zapewniły dostęp do stanowisk komputerowych zawierających systemy informacji prawnych.
Ogłoszenie wyników egzaminów w 15 komisjach przeprowadzających egzamin adwokacki oraz 41 komisjach przeprowadzających egzamin radcowski nastąpi w lipcu br. W pozostałych 9 komisjach adwokackich oraz 10 radcowskich ogłoszenie wyników nastąpi w sierpniu 2011r.
Joanna Dębek
Rzecznik Prasowy
Ministra Sprawiedliwości
