Sprawa w formie pytania prawnego – trafiła do Sądu Najwyższego:
"Czy zarządzenia wydane na podstawie art. 569 § 2 k.p.c. a niekończące postępowania podlegają zaskarżeniu i z mocy którego z przepisów postępowania ?".
Sąd Najwyższy podjął uchwałę:
„Na postanowienie sądu opiekuńczego zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., wydane w sprawie "na czas toczącego się postępowania", przysługuje zażalenie na podstawie art. 741 k.p.c.”
Przepis art. 569 § 2 k.p.c. stanowi o możliwości wydania z urzędu w wypadkach nagłych wszelkich potrzebnych zarządzeń nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej i zawiadomienia o tym sądu opiekuńczego miejscowo właściwego. Jak przyjmuje się, podstawę materialnoprawną takich zarządzeń stanowi art. 109 k.r.o., a ich formą jest postanowienie. Są one skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było, z chwilą wydania. Takie uregulowanie stanowi dopełnienie zakresu różnorodnych środków działania sądu opiekuńczego. Umożliwia wypełnienie przez ten sąd zadań wynikających z ustawy, a zmierzających do ochrony fizycznego i duchowego rozwoju dziecka. Czyni możliwą bezzwłoczną interwencję sądu opiekuńczego we wszystkich wypadkach uzasadniających taką interwencję, nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej. Jak podkreśla się w doktrynie, takie uregulowanie stanowi bardzo elastyczną podstawę działania dla sądu opiekuńczego, gdyż umożliwia mu wydanie orzeczenia dostosowanego do konkretnej, czasem unikalnej sytuacji.
Zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., może być wydane gdy nie toczy się żadna sprawa rodzinna lub opiekuńcza w stosunku do małoletniego, jak i w ramach toczącego się postępowania w takiej sprawie. Z tą drugą sytuacją mamy do czynienia w sytuacji, na tle której powstało rozstrzygane zagadnienie prawne. Postanowienie zawierające zarządzenie wydane na podstawie art. 569 § 2 k.p.c. nie jest w tej sytuacji postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy. Od postanowienia tego nie przysługuje zatem apelacja. W myśl art. 518 zdanie drugie k.p.c. do przyjęcia, że na postanowienie to przysługuje zażalenie, potrzebny jest przepis ustawy stanowiący o tym. Przepisu, który wprost stanowiłby, że na postanowienie zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., przysługuje zażalenie, nie ma. W szczególności nie ma takiego przepisu ani wśród przepisów kodeksu postępowania cywilnego regulujących postępowanie nieprocesowe w innych, poza małżeńskimi, sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli, ani nie zawiera go art. 394 § 1 k.p.c., mający odpowiednie zastosowanie do spraw rozpoznawanych w trybie nieprocesowym. Trzeba jednakże zauważyć, że postanowienie zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., wydane w ramach toczącej się sprawy rodzinnej lub opiekuńczej, zwłaszcza gdy wydane zostało „na czas toczącego się postępowania” – jak miało to miejsce w rozpatrywanym przypadku – spełnia funkcję postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Uzasadnia to przyjęcie, że skoro na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie, to na postanowienie zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., wydane w sprawie „na czas toczącego się postępowania” przysługuje zażalenie, podstawą czego stanowi art. 741 k.p.c.
Postanowienia zawierające zarządzenia wydane na podstawie art. 569 § 2 k.p.c., jako ingerujące w wykonywanie władzy rodzicielskiej i decydujące o osobie małoletniego, mają z reguły znaczną doniosłość. Wydane „w wypadkach nagłych”, siłą rzeczy narażone są na ryzyko błędu. Trudno więc byłoby zaakceptować brak możliwości poddania ich kontroli przez sąd wyższej instancji, co może nastąpić jedynie w razie ich zaskarżenia przez osoby zainteresowane.
Już tylko na marginesie należy dodać, że postanowienie zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., wydane gdy nie toczy się żadna inna sprawa rodzinna lub opiekuńcza w stosunku do małoletniego, jest postanowieniem wydanym „w sprawie”, której przedmiotem jest wydanie takiego zarządzenia. Jest zatem postanowieniem orzekającym co do istoty tej sprawy, a więc orzekającym co do istoty sprawy w rozumieniu art. 518 zdanie pierwsze k.p.c. Na postanowienie takie przysługuje przeto apelacja instancji, co może nastąpić jedynie w razie ich zaskarżenia przez osoby zainteresowane.
