Autorskie prawa majątkowe
Warto przypomnieć, że prawo autorskie składa z autorskiego prawa osobistego oraz autorskiego prawa majątkowego. Autorskie prawa osobiste przysługują zawsze autorowi dzieła. W szczególności obejmują prawo do autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności oraz nadzoru nad sposobem korzystania z niego. Praw tych nie można ani zbyć, ani nie można się ich zrzec. Z kolei autorskie prawa majątkowe obejmują prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Są one zbywalne i mogą przysługiwać komuś innemu niż twórca. Osoba inna niż twórca może ja nabyć albo z mocy samej ustawy albo z mocy umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych.
Dziedziczenie autorskich praw majątkowych
Autorskie prawa majątkowe wchodzą w skład spadku i jako takie mogą być przedmiotem dziedziczenia zarówno ustawowego, jak i testamentowego. Mogą być również przedmiotem zapisu lub zapisu windykacyjnego. Do dziedziczenia tych praw stosuje się ogólne zasady określone w Kodeksie cywilnym. Wyjątek stanowi jedynie art. 42 Prawa autorskiego, który modyfikuje zasadę określoną w art. 935§3 Kodeksu cywilnego zgodnie, z którą spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu w sytuacji, gdy nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej albo, gdy ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą. Natomiast prawo autorskie stanowi, że jeżeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych przy życiu współtwórców lub ich następców prawnych, stosownie do wielkości ich udziałów. Oznacza to, że w takim przypadku określone autorskie prawa majątkowe przechodzą na ściśle oznaczone osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami, czy nie. W tej sytuacji nie wchodzą one również w ogóle do spadku.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych
Jednym ze sposobów zbycia tych praw jest umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Na mocy tej umowy zbywca zobowiązuje się do przeniesienia tych praw do określonego utworu na osobę nabywcy, nabywca zaś ma obowiązek zapłacenia zbywcy wynagrodzenia w określonej w umowie wysokości. Ponadto nabywca uzyskuje prawo do korzystania z danego utworu na wskazanych w umowie polach eksploatacji, a także do przeniesienia tych praw na osoby trzecie. Umowa ta musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Co do zasady jest ona odpłatna. Oznacza to, że jeżeli strony wyraźnie nie postanowiły w umowie, że przeniesienie tych praw następuje nieodpłatnie, wówczas zbywcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Umowa licencyjna
Twórca może także umożliwić osobie trzeciej korzystanie ze swojego utworu na podstawie umowy licencyjnej. Ogólna zasada stanowi, że w przypadku braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa uważa się, że twórca udzielił licencji. Prawo autorskie wyróżnia 2 rodzaje umów licencyjnych – wyłączne i niewyłączne. Na podstawie umowy licencyjnej wyłącznej osoba trzecia staje się wyłącznie uprawniona do korzystania z licencji w określony sposób. Oznacza to, że twórca zobowiązuje się w ten sposób nie udzielać licencji, takiej samej treści, innym osobom. Natomiast w przypadku umowy licencyjnej niewyłącznej, udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu w ten sam sposób. Tylko umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Strony mogą w umowie ustalić czas trwania licencji oraz jej zasięg terytorialny. W razie braku takich zapisów umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu prze okres 5-ciu lat od dnia jej zawarcia, na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę.
