Spis treści
Kara pozbawienia wolności w zawieszeniu
Najważniejszym celem nowelizacji jest zmiana obecnej struktury orzekanych kar, w tym ograniczenie możliwości pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary. W Polsce około 60% wszystkich kar stanowi kara w zawieszeniu, która przez społeczeństwo jest bardzo często odbierana jako fikcja skazania. Niejednokrotnie lepsze rezultaty pod tym kątem przynoszą kary takie jak grzywna bądź kara ograniczenia wolności. W porównaniu do kary pozbawienia wolności w zawieszeniu są one ‘realne’ i dolegliwe dla sprawcy. W związku z powyższym, projekt wprowadza ograniczenie możliwości orzekania kary pozbawienia wolności w zawieszeniu. Oznacza to, że orzeczenie kary pozbawienia wolności w zawieszeniu możliwe będzie jedynie wobec kary w wymiarze nieprzekraczającym roku, a nie jak do tej pory 2 lat – i tylko w przypadku, gdy sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był już skazany na karę pozbawienia wolności. W praktyce będzie to oznaczać, ze wiele przestępstw, które są zagrożone karą od 2 lat wzwyż, czyli np. rozbój nie będzie – co do zasady, objętych możliwością warunkowego zawieszenia, ale wobec takich sprawców zastosowana może zostać krótkoterminowa kara pozbawienia wolności połączona z karą ograniczenia wolności.
Zgodnie z uchwalonymi przepisami zostanie w znaczący sposób poszerzona możliwość orzekania kar alternatywnych w stosunku do kary pozbawienia wolności. Kara ograniczenia wolności lub grzywny będzie mogła zostać orzeczona wobec sprawców przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 8, a zatem np. oszustwa. Dodatkowo przepisy te wprowadzają możliwość orzeczenia kar sankcji wiązanej – kary pozbawienia i ograniczenia wolności. Te dwie zasady oznaczają, że wobec sprawców czynów, które są zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 12 nie będą mogły być zastosowane kary wolnościowe. Jednakże warto wiedzieć, że w sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności sąd będzie mógł na podstawie tych regulacji orzec – niezależnie od ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn – karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, jeśli równocześnie orzeka karę ograniczenia wolności do lat 2. W pierwszej kolejności wykonywać się będzie wówczas karę pozbawienia wolności.
Ponadto, na mocy uchwalonych przepisów wprowadzona ma zostać dyrektywa określająca pierwszeństwo kar wolnościowych wobec kary pozbawienia wolności – w tym również wobec kary w zawieszeniu. Odnosi się to jednak do przestępstw, które są zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności, czyli np. kradzieży. Oznacza to, że kara pozbawienia wolności będzie mogła zostać orzeczona dopiero wtedy, gdy żadne inne kary lub środki nie mogą spełnić celów kary.
Kara grzywny
Uchwalone przepisy mają zwiększyć skuteczność kary grzywny. Orzekanie kary grzywny nie będzie uzależnione od sytuacji materialnej skazanego. Aktualnie, często stwierdzenie braku środków materialnych, które wynika jedynie z deklaracji skazanego dokonanej na początku postępowania przygotowawczego uniemożliwia orzeczenie grzywny. Przeważnie deklaracje te nie są w jakikolwiek sposób sprawdzane przez sąd lub prokuratora. Zwiększeniu skuteczności egzekucji tej kary ma służyć obowiązkowe wpisanie zalegającego dłużnika do rejestru dłużników i Biur Informacji Gospodarczej. Spowoduje to z jednej strony zwiększenie dolegliwości kary, a tym samym zwiększenie motywacji do spłaty grzywny. Z drugiej zaś, zwiększy to pewność obrotu prawnego.
