Spis treści
Regulacje, które zakwestionował Trybunał Konstytucyjny
Problem dotyczył obecności osoby trzeciej, jaką jest funkcjonariusz niewykonujący zawodu medycznego, w trakcie udzielania skazanemu świadczeń zdrowotnych. TK ocenił zaskarżony przepis art. 115 § 7 k.k.w. pod kątem spełnienia standardu wywodzonego z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zgodnie z powołanym art. 47, każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Wypada podkreślić, że prywatność, o której mowa w art. 47 Konstytucji, zakłada m.in. ochronę informacji dotyczących danej osoby i gwarancji pewnego stanu niezależności, w ramach której człowiek może decydować o zakresie i zasięgu udostępniania oraz komunikowania innym osobom informacji o swoim życiu. Innymi słowy, prawo do prywatności należy rozumieć jako prawo do zachowania w tajemnicy informacji o swoim życiu prywatnym. Jest ono więc ściśle powiązane z autonomią informacyjną jednostki. Prywatność jednostki, tam gdzie jest to tylko możliwe, powinna być chroniona w imię fundamentalnej wartości konstytucyjnej, jaką jest godność człowieka (art. 30 Konstytucji). Z kolei art. 31 ust. 3 Konstytucji określa warunki, przy zachowaniu których ustawodawca może wprowadzać ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Niewątpliwie obecność osoby trzeciej, jaką jest funkcjonariusz niewykonujący zawodu medycznego, w trakcie udzielania skazanemu świadczeń zdrowotnych ingeruje w prawo do prywatności. Pomimo to, że funkcjonariusze SW są zobowiązani na podstawie zasad ogólnych do zachowania tajemnic związanych ze służbą (nie mogą zatem ujawniać informacji na temat zdrowia skazanego uzyskanych w trakcie obecności podczas udzielania świadczeń zdrowotnych), to skazany – pacjent może czuć się skrępowany obecnością funkcjonariusza. Konieczne może być okazanie lekarzowi swojego ciała oraz ujawnienie informacji intymnych związanych z leczeniem. Obecność osoby trzeciej nie służy również ustanowieniu właściwej relacji pomiędzy lekarzem a pacjentem. Tym samym TK stwierdził, że zakwestionowane regulacje są niezgodne z Konstytucją przez to, że nakazuje obecność funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego podczas udzielania świadczenia zdrowotnego również osobom pozbawionym wolności, co do których nie jest to konieczne, oraz przez to, że nie określa przesłanek uzasadniających odstąpienie od tego nakazu. Trybunał wskazał jednak, że należy mieć również na uwadze bezpieczeństwo i zdrowie osób udzielających świadczeń zdrowotnych w zakładach penitencjarnych, tzn. lekarzy i pielęgniarek, zaś rolą funkcjonariuszy Służby Więziennej jest czuwanie nad ich bezpieczeństwem.
Co się zmieniło?
Zgodnie z kierunkiem nakreślonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca dokonał zmian z Kodeksie karnym wykonawczym. Zmiany te polegają na wyłączeniu zasady pełnego prawa do intymności w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych jedynie w odniesieniu do pewnych kategorii osób, tj.:
- skazanych stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu, oraz
- skazanych, którzy podczas pobytu w areszcie śledczym lub zakładzie karnym naruszyli w poważnym stopniu dyscyplinę i porządek.
W przypadku, gdy osoba udzielająca świadczenia zdrowotnego zawnioskuje o to, świadczenie będzie mogło zostać udzielone w warunkach zapewniających zachowanie całkowitej prywatności. Podobne reguły będą miały zastosowanie wobec osadzonych, którzy są leczeni w placówkach medycznych zlokalizowanych poza zakładem karnym. Dotyczy to przypadków, gdy świadczenia zdrowotne udzielane są w zwykłych placówkach leczniczych, przez personel medyczny, który na co dzień nie ma do czynienia z osobami pozbawionymi wolności. W pozostałych sytuacjach obecność funkcjonariusza SW może być konsekwencją wyrażenia życzenia w tym przedmiocie przez personel medyczny udzielający danego świadczenia zdrowotnego, z uwagi na konieczność zapewnienia odpowiedniej ochrony osobie udzielającej świadczenia zdrowotnego.
Dwie kategorie osób tymczasowo aresztowanych
Nowelizacja wprowadza także przepis wprowadzający regułę dotyczącą dwóch kategorii osób tymczasowo aresztowanych:
- tymczasowo aresztowanych przed przeprowadzeniem pierwszej kwalifikacji przez komisję penitencjarną, tj. w początkowej fazie stosowania tymczasowego aresztowania,
- tymczasowo aresztowanych, które przez cały okres stosowania tego środka zapobiegawczego, powinny pozostawać pod szczególnym nadzorem funkcjonariuszy Służby Więziennej,
zgodnie z którą obecność funkcjonariusza SW w trakcie udzielania świadczeń będzie zasadą, a odstąpienie od takiego nadzoru, może mieć miejsce na wniosek personelu medycznego.
Podstawa prawna:
Art. 1 ustawy z dnia 6 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U.2015.431)
