Spis treści
Czym jest obowiązek meldunkowy i dlaczego postuluje się jego zniesienie?
Obowiązek meldunkowy dotyczy każdego obywatela i polega na informowaniu organów administracji państwowej o miejscu jego przebywania. Wprowadzono go w Polsce w 1928 roku i miał on wówczas charakter porządkowy. Służył on także odbudowie państwowości polskiej. Po drugiej wojnie światowej meldunek stał się elementem systemu kontroli państwa, które – konstruując przepisy dotyczące ewidencji ludności – nałożyło na obywatela rygorystyczny wymóg informowania o każdym wyjeździe poza miejsce zamieszkania. Obywatel zobowiązany był do zgłaszania miejsca pobytu nawet wtedy, gdy pobyt ten związany był z wyjazdem wakacyjnym, odwiedzinami u krewnych czy przyjaciół lub miał charakter z innych powodów krótkotrwały. Uznano jednak takowe rozwiązania za zdecydowanie nadmiernie biurokratyczne i charakterystyczne dla ustroju Polski sprzed 1990 r. i nieodpowiadające współczesnym realiom demokratycznego państwa prawa.
W podjęciu decyzji o zainicjowaniu procesu zniesienia obowiązku meldunkowego ważne miejsce zajmuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r. (sygn. akt K20/01) stwierdzającego, że ewidencja ludności służy zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu prawnego, i nie jest formą kontroli nad legalnością zamieszkania i pobytu. Decyzja o zainicjowaniu procesu zniesienia obowiązku meldunkowego stanowi rozpoczęcie, niepodjętego dotychczas w tym wymiarze, procesu gruntownej przebudowy funkcjonowania administracji. Założeniem zmian jest, między innymi, usprawnienie obiegu informacji pomiędzy urzędami i poprawa relacji pomiędzy administracją a obywatelem. Skutkiem tego stanu rzeczy powinno być uwolnienie obywateli od zbędnych powinności.
Obowiązek meldunkowy według nowej ustawy
Jak już wcześniej wskazano, obowiązek meldunkowy wciąć trwa, bowiem jego zniesienie przewidziano dopiero na dzień 1 stycznia 2016 roku. Tymczasem, każdy polski obywatel, przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie. Obowiązek ten polega na:
- zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
- wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
- zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku, gdy polski obywatel wyjeżdża z kraju z zamiarem stałego pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej albo wyjeżdża poza granice Rzeczypospolitej Polskiej, bez zamiaru stałego pobytu, na okres dłuższy niż 6 miesięcy.
W tym miejscu należy wytłumaczyć, co rozumie się pod pojęciem stałego i czasowego miejsca pobytu. Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Pobytem czasowym zaś jest przebywanie – bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego – przez okres ponad 3 miesięcy w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.
Termin dopełnienia obowiązku meldunkowego
Polski obywatel, przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca. Równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego.
Procedura zameldowania
Polski obywatel polski dokonuje zameldowania się na pobyt stały lub czasowy w formie pisemnej na formularzu w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której zamieszkuje, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport. Osoba dokonująca zameldowania na pobyt stały lub czasowy przedstawia potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu na formularzu zgłoszenia pobytu stałego lub formularzu zgłoszenia pobytu czasowego, oraz, do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego właściciela lub podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być w szczególności umowa cywilnoprawna, wypis z księgi wieczystej, decyzja administracyjna lub orzeczenie sądu. Przy zameldowaniu na pobyt czasowy należy wskazać deklarowany okres pobytu w tym miejscu. Jak wskazał ustawodawca, zameldowanie na pobyt stały lub czasowy służy wyłącznie celom ewidencyjnym i potwierdza fakt pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała.
Ułatwiona procedura wymeldowania
Polski obywatel, który opuszcza miejsce pobytu stałego albo opuszcza miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu, obowiązany jest wymeldować się. Wymeldowania dokonuje się:
- w formie pisemnej na formularzu w organie gminy właściwym dla dotychczasowego miejsca pobytu, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport, albo
- w formie dokumentu elektronicznego na formularzu umożliwiającym wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego organu gminy, pod warunkiem otrzymania przez osobę urzędowego poświadczenia odbioru.
Co ważne, polski obywatel może wymeldować się z miejsca pobytu stałego lub czasowego, dokonując zameldowania w nowym miejscu pobytu.
Wyjazdy za granicę też trzeba zgłosić
Póki co, każdy polski obywatel, który wyjeżdża z kraju z zamiarem stałego pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany zgłosić swój wyjazd. Zgłoszenie wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej skutkuje wymeldowaniem z miejsca pobytu stałego i czasowego. Również polski obywatel, który wyjeżdża poza granice Rzeczypospolitej Polskiej bez zamiaru stałego pobytu na okres dłuższy niż 6 miesięcy, jest obowiązany zgłosić swój wyjazd oraz powrót. Zgłoszeń tych dokonuje się najpóźniej w dniu opuszczenia miejsca pobytu stałego albo czasowego:
- w formie pisemnej w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której zamieszkuje, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport, albo
- w formie dokumentu elektronicznego na formularzu umożliwiającym wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego organu gminy, o którym mowa wyżej, pod warunkiem otrzymania przez osobę urzędowego poświadczenia odbioru.
Podstawa prawna:
Art. 24, art. 25, art. 27, art. 28, art. 33, art. 36, art. 74 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427 ze zm.).
Źródło:
W powyższym artykule wykorzystano tekst uzasadnienia projektu ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (nr druku: 1371), dostępnego na stronach internetowych Sejmu i Senatu, pod adresem: http://www.sejm.gov.pl oraz http://www.senat.gov.pl.
