Zmiany w procedurze administracyjnej jako element pakietu ułatwień dla przedsiębiorców

Uwagi ogólne

16 lutego 2016 roku został przyjęty przez rząd „Plan na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, którego elementem ma sie stać przyjęty przez rząd projekt ustawy nowelizującej. Celem ustawy o zmianie Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw ma być przede wszystkim likwidacja nadmiernego formalizmu i przewlekłości procedur administracyjnych. W nowych przepisach szczególny nacisk położono na przyspieszenie procedur administracyjnych, ograniczenie nadmiernego formalizmu oraz upowszechnianie partnerskich relacji między administracją a obywatelami. W rezultacie wprowadzono kilka nowych zasad postępowania administracyjnego, takich jak: zasada przyjaznej interpretacji przepisów (in dubio pro libertate), reguła rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości faktycznych na korzyść strony, zasada pewności prawa, zasada bezstronności i równego traktowania oraz zasada proporcjonalności działań administracji.

Najważniejsze zmiany

Ustawa zmieniająca Kodeks postępowania administracyjnego i niektóre inne ustawy – w ramach likwidacji nadmiernego formalizmu i przewlekłości procedur administracyjnych – wprowadza pewne nowe rozwiązania. Projektodawcy wskazują, że do najważniejszych z nich należą:

• wprowadzenie bardziej przejrzystych zasad zaskarżania bezczynności organów i przewlekłości postępowań za pomocą tzw. ponaglenia;
• wprowadzenie obowiązku informowania strony o niespełnieniu przez nią warunków pozwalających na uwzględnienie jej żądań, przed wydaniem decyzji odmownej, celem umożliwienia uzupełnienia braków przez stronę;
• umożliwienie dokonania uzgodnień przez różne organy w czasie wspólnego posiedzenia;
• umożliwienie zawiadamiania o wydaniu decyzji administracyjnej przez obwieszczenie w przypadku, gdy w postępowaniu występuje więcej niż 20 stron;
• likwidacja konieczności składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (dotyczy decyzji wydawanych przez ministrów lub samorządowe kolegia odwoławcze) – strona będzie mogła złożyć skargę do sądu administracyjnego bez konieczności skorzystania z wniosku;
• rezygnacja z wzywania do usunięcia naruszenia prawa w przypadku, gdy strona zamierza złożyć skargę do sądu administracyjnego, np. na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego. Skargę będzie można wnieść od razu do sądu administracyjnego;
• wprowadzenie szybkiej ścieżki zaskarżania decyzji kasatoryjnej (przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji) do wojewódzkiego sądu administracyjnego przez wniesienie sprzeciwu od takiej decyzji, co powinno przyczynić się do ograniczenia ilości decyzji kasatoryjnych.
• wprowadzenie szerszego wykorzystania metod polubownego rozwiązywania sporów przez wprowadzenie instytucji mediacji (mediacja będzie dobrowolna, a jej koszty będą ponoszone przez strony, a w przypadku, gdy uczestnikiem mediacji będzie organ administracji publicznej – przez ten organ; mediację będzie można prowadzić już na etapie postępowania administracyjnego – obecnie jest to możliwe tylko w postępowaniu przed sądem administracyjnym; będzie można przeprowadzić mediację w każdym przypadku, o ile charakter sprawy na to pozwoli);
• wprowadzenie instytucji milczącego załatwienia sprawy jako alternatywy dla zakończenia postępowania administracyjnego decyzją (milczenie organu, po upływie ustawowego terminu na załatwienie sprawy, zostanie uznane za jej załatwienie w sposób zgodny z oczekiwaniem strony; w polskim prawie instytucja ta będzie miała dwie formy: aktywną (milcząca zgoda) – gdy organ w określonym terminie nie wniesie sprzeciwu oraz pasywną (milczące zakończenie postępowania) – gdy organ w określonym terminie nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie);
• wprowadzenie szybszy tryb załatwiania spraw nieskomplikowanych (postępowanie uproszczone);
• przyjęcie, że administracyjne kary pieniężne będą adekwatne (proporcjonalne) do skali zaistniałych naruszeń prawa (projektodawcy wskazują, że obecnie nakładanie takich kar bywa automatyczne, bez uwzględniania okoliczności danej sprawy, co powoduje odczucie, że administracja postępuje niesprawiedliwie, a nowe rozwiązania będą miały szczególne znaczenie dla przedsiębiorców, zwłaszcza małych i średnich, w przypadku których kary administracyjne wywierają istotny wpływ na ich funkcjonowanie; do Kodeksu postępowania administracyjnego zostanie wprowadzony oddzielny dział, w którym określone będą ogólne zasady nakładania i wymierzania administracyjnych kar pieniężnych – utworzony zostanie katalog przesłanek badanych przy nakładaniu kary przez organ i umożliwiających odstąpienie od wykonania kary; w KPA znajdą się także regulacja odnośnie udzielania ulg w wykonaniu kar administracyjnych, tj. odroczenie terminu wykonania kary, umorzenie kary, itp.).

Źródło:
Projekt ustawy o zmianie Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw.