Zgodnie z dotychczas obowiązującym art. 358 § 1 ustawy – Kodeks cywilny, wszelkie zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Przepis ten powszechnie był znany jako zasada walutowości i ma charakter iuris cogentis, przez co jego naruszenie skutkuje nieważnością czynności prawnej. Z powyższym przepisem Kodeks cywilny pozostaje w ścisłym związku przepis art. 9 pkt 15 ustawy – Prawo dewizowe, zgodnie z którym zawieranie umów oraz dokonywanie innych czynności prawnych, powodujących lub mogących powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych, a także dokonywanie w kraju takich rozliczeń, podlega ograniczeniom. Ograniczenia te nie miały jednak zastosowania do przypadków, w których czynności te byly dokonywane w obrocie dewizowym z zagranicą, a także między nierezydentami oraz między rezydentami będącymi osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Powyższe wyjątki od ograniczeń określonych w art. 9 pkt 15, będące jednocześnie wyjątkami od zasady walutowości, zostały określone w art. 9 pkt 15 lit. a-c. Poza tymi ustawowymi wyjątkami odstępowanie od ograniczeń w dokonywaniu obrotu walutami obcymi w kraju i tym samym od zasady walutowości było możliwe także na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 września 2007 r. w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz. U. Nr 168, poz. 1178), w zakresie i na warunkach określonych w § 3-11 tego rozporządzenia.
Wyjątki wynikające zarówno z ustawy – Prawo dewizowe, jak i z powyższego rozporządzenia nie dopuszczały jednak wszystkich transakcji między rezydentami, w wyniku których rozliczenie może następować w walutach obcych. W szczególności zaś nie obejmowały transakcji zawieranych przez rezydentów w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Z przepisów ustawy – Prawo dewizowe oraz przepisów wyżej powołanego rozporządzenia wynikało, że nieuwzględnione w nich transakcje, w rezultacie których dochodzi do rozliczeń między rezydentami na terytorium kraju w walutach obcych, wymagały uzyskania indywidualnego zezwolenia dewizowego udzielanego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego w drodze decyzji administracyjnej.
Nowelizacja ma zapewnić zniesienie powyżej wskazanych ograniczeń. W tym celu w przepisach nowelizujących zamiast zasady walutowości zamieszczono w art. 358 Kodeksu cywilnego normy o możliwości spełnienia świadczenia w Rzeczypospolitej Polskiej w walucie obcej. Dotychczasowa treść § 1 w art. 358 Kodeksu cywilnego w ostatnim czasie nie miała, bowiem praktycznie własnej treści normatywnej, wskazywała tylko na istnienie wyjątków przewidzianych w ustawie i do tego wprowadzała w błąd, co do relacji między „zasadą” walutowości a wyjątkami od niej.
Zgodnie z nowym przepisem w przypadku, gdy zobowiązanie pieniężne jest wyrażone w walucie obcej, dłużnik będzie mógł spełnić świadczenie w walucie polskiej, o ile ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna nie zastrzegają zapłaty w walucie obcej. Istnienie takiego zastrzeżenia może być ustalana w drodze wykładni, natomiast ważne jest to, że zastrzeżenie ma się odnosić do zapłaty. Pozwala to odróżnić dwa elementy treści czynności prawnej. Pierwszy to określenie wysokości świadczenia, które może nastąpić przy użyciu dowolnej waluty, drugi to określenie sposobu zapłaty – tu obowiązywałby nowy art. 358 § 1 Kodeksu cywilnego pozwalający płacić w złotówkach dług, którego wysokość określono w walucie obcej, chyba że klauzula umowna lub inne źródło zobowiązania nakazuje spełnienie świadczenia przy użyciu waluty obcej. Takie rozwiązanie zawiera w sobie także regulację walutowych klauzul waloryzacyjnych, które w istocie polegają właśnie na określeniu w walucie obcej wysokości świadczenia pieniężnego spełnianego w złotych.
Konsekwencją wprowadzenia reguły umożliwiającej przeliczanie świadczeń w walutach obcych na złote powinno być określenie sposobu tego przeliczania w razie braku odpowiedniego postanowienia w umowie. Dopuszczalne są tu dwie możliwości – odesłanie do zwyczaju – jak w art. 41 ust. 2 Prawa wekslowego lub ustanowienie metody przeliczania w ustawie. W nowelizacji zastosowane zostało to drugie rozwiązanie, czyli wskazanie jako właściwego – w braku regulacji w umowie czy innym źródle zobowiązania średniego kursu NBP z dnia wymagalności długu.
Wskazane jest też przyznanie wierzycielowi upoważnienia do odmiennego określenia daty, z której kurs posłuży do przeliczenia wysokości świadczenia w razie zwłoki dłużnika. W razie dużych wahań kursu waluty, w której wyrażono świadczenie, istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że dłużnik będzie zainteresowany w opóźnianiu płatności. Jeżeli bowiem przeliczenie zostaje dokonane na dzień wymagalności, a kurs waluty obcej rośnie, dłużnik posiadający tę walutę zyskuje na zwłoce, a traci wierzyciel, który w chwili zapłaty nie będzie mógł za uzyskaną sumę w złotych nabyć tej ilości waluty obcej, na jaką opiewała umowa. Przy znacznej zmianie kursu waluty straty wierzyciela nie zrekompensują mu odsetki ustawowe za opóźnienie.
