W myśl kwestionowanego przepisu żołnierz zawodowy będący absolwentem szkoły wojskowej, który wypowiedział stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej w okresie nieprzekraczającym okresu dwa razy dłuższego od czasu trwania studiów, jest zobowiązany do zwrotu zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę. Skarżący podnosi niezgodność tego przepisu z konstytucją w zakresie w jakim pozwala na nakładanie odpłatności za studia stacjonarne – podstawowe studia nieodpłatne prowadzone przez uczelnię publiczną. Jego zdaniem kwestionowany przepis narusza zasadę równości poprzez ustanowienie dyskryminującej normy prawnej, nakładającej tylko na określone osoby obowiązku zwrotu kosztów nauki za studia prowadzone na uczelni publicznej.
Według skarżącego kwestionowany przepis stanowi sankcję dla osób, które kończąc studia chciałyby wykonywać określony zawód w dowolnie wybranym miejscu zatrudnienia. Nakazuje on bowiem odbycie służby wojskowej w okresie co najmniej dwukrotnie dłuższym niż czas pobierania nauki, a karą za złamanie nakazu jest wymierzenie opłaty administracyjnej w znacznej kwocie. Unormowanie takie w sposób szczególny i pozornie zgodny z prawem ogranicza wolności konstytucyjne.
Nakładanie na obywatela obowiązków o charakterze pieniężnym powinno się odbywać aktem rangi ustawowej. Natomiast tutaj decyduje akt rangi podstawowej – rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką, co zdaniem skarżącego jest niezgodne z konstytucją.
Ponadto art. 55 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych stanowi delegację do określenia przez Ministra Obrony Narodowej szczegółowego sposobu ustalania równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę. Tymczasem kwestionowane przepisy nie wyznaczają sposobu precyzyjnego obliczania kosztów jakie poniosła szkoła wyższa w odniesieniu do działalności dydaktycznej. Kwestionowany § 17 wskazanego powyżej rozporządzenia pozwala wręcz na przyjęcie sumy wynikającej z ewidencji księgowej, którą przelicza się w odniesieniu do jednego kandydata na żołnierza zawodowego albo żołnierza zawodowego. Taki zabieg obciąża kosztami szacowanymi, a nie rzeczywistymi pozostawiając pewną dowolność w ich ustalaniu organowi wydającemu decyzję co zdaniem skarżącego jest sprzeczne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2007 r., jest zgodny z art. 70 ust. 2 w związku z art. 2, a także z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 65 ust. 2-5 konstytucji. Ponadto Trybunał postanowił:
a) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym badania zgodności z konstytucją rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 maja 2004 r. w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką wobec cofnięcia wniosku,
b) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Skarżący jest absolwentem Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Studia na WAT były bezpłatne, a studenci otrzymywali nieodpłatne zakwaterowanie, umundurowanie i wyżywienie oraz pomoce naukowe, był im też wypłacany żołd oraz mogły być wypłacane stypendia. W okresie studiów skarżący miał status kandydata na żołnierza zawodowego, zaś bezpośrednio po jej ukończeniu stał się żołnierzem zawodowym. Zgodnie przepisami pragmatyki wojskowej z 1970 r., obowiązującej w czasie gdy rozpoczynał studia, miał obowiązek służyć w wojsku przez 12 lat po zakończeniu studiów (tzw. służba obowiązkowa) a według przepisów pragmatyki wojskowej z 2003 r. – przez okres równy dwukrotnemu czasowi trwania studiów od ich ukończenia. Miał prawo wystąpić ze służby wojskowej wcześniej, jednak w takim wypadku art. 54 ust. 1 zaskarżonej ustawy zobowiązywał go do zwrotu równowartości zwaloryzowanych kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę, ustalanych przez dowódcę jednostki wojskowej, w zakresie proporcjonalnym do czasu pozostałego do końca służby obowiązkowej.
Skarżący zarzucił temu rozwiązaniu przede wszystkim naruszenie prawa do bezpłatnej nauki w szkole publicznej oraz wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutów skarżącego z uwagi na to, że wykaz kosztów związanych ze studiowaniem w WAT obejmuje tylko koszty zakwaterowania, umundurowania i wyżywienia studenta, koszty dojazdu do miejsca pobierania nauki oraz koszty "świadczeń związanych z nauką". Wykaz ten nie obejmuje natomiast udziału w kosztach samego nauczania, takich jak wynagrodzenia wykładowców czy utrzymanie bazy dydaktycznej.
Trybunał Konstytucyjny orzekł także, że zaskarżony przepis ustawy nie ogranicza w sposób sprzeczny z art. 31 ust. 3 konstytucji zasady wolności wyboru zawodu i miejsca pracy, chociaż ustanawia pewne pośrednie ograniczenie, nienaruszające jednak istoty tej wolności i znajdujące uzasadnienie w konieczności ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa państwa. Skarżący, jako osoba pełnoletnia, w pełni dobrowolnie i świadomie wybrał zawód żołnierza, mając świadomość obowiązków, które się z tym wiążą, w szczególności obowiązku "odsłużenia" określonego czasu w wojsku pod rygorem zwrotu równowartości kosztów, które państwo poniosło w związku z jego kształceniem. Skorzystał z bezpłatnej nauki w renomowanej szkole wojskowej, mając też zapewnione – na koszt państwa – pełne utrzymanie i żołd oraz nie ponosząc żadnych kosztów związanych z nauką. Następnie, na własne życzenie, został zwolniony z zawodowej służby wojskowej przed upływem okresu przewidzianego przepisami, a więc w pełni skorzystał z możliwości wyboru innego zawodu. Uiszczenie kwoty równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę, w zakresie proporcjonalnym do czasu pozostałego do odsłużenia, nie jest już przy tym warunkiem zwolnienia ze służby. Skarb Państwa ma – zdaniem Trybunału – prawo do odzyskania nakładów poniesionych na pozyskanie dla wojska wysokokwalifikowanego specjalisty, który – wbrew dobrowolnie podjętemu zobowiązaniu – nie odsłużył jako żołnierz zawodowy wymaganego przepisami okresu.
