Zgodnie z treścią art. 266 Kodeksu postępowania karnego, poręczenie majątkowe w postaci pieniędzy, papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki może złożyć oskarżony albo inna osoba. Wysokość, rodzaj i warunki poręczenia majątkowego, a w szczególności termin złożenia przedmiotu poręczenia, należy określić w postanowieniu, mając na względzie sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter popełnionego czynu. Zgodnie z postanowieniem sądu apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2012 r. (sygn. akt II AKz 496/12), w orzecznictwie przyjmuje się, że wysokość poręczenia majątkowego winna uwzględniać nie tylko wagę stawianych danej osobie zarzutów i charakter popełnionego czynu, ale także jej możliwości finansowe, tak, aby z jednej strony realnym i dostępnym czynić możliwość skorzystania z takiego środka, a z drugiej, aby wysokość poręczenia majątkowego pozostawała w odpowiedniej proporcji do sytuacji majątkowej oskarżonego i była w stanie skłonić oskarżonego do spełniania obowiązków wynikających z prawa karnego procesowego, stwarzając przymus psychiczny w postaci groźby przepadku przedmiotu poręczenia.
Niezależnie od wysokości w jakiej zostanie orzeczone przez sąd poręczenie majątkowe, ustawodawca przewiduje możliwość jego odzyskania. Oczywiście zwrot poręczenia może zaistnieć wyłącznie w określonych okolicznościach. Zgodnie bowiem z regulacją art. 254 KPK, oskarżony może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Pamiętajmy, że w przedmiocie takiego wniosku rozstrzyga, najpóźniej w ciągu 3 dni, prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu – sąd, przed którym sprawa się toczy. Na postanowienie w przedmiocie wniosku oskarżonemu zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania dotyczącego tego samego oskarżonego.
Zwrot poręczenia majtkowego związany jest także z jeszcze jednym, nie mniej ważnym przepisem. Chodzi mianowicie o art. 269 w zw. z art. 268 §1 KPK. Zgodnie z ich treścią, z chwilą ustania poręczenia majątkowego przedmiot poręczenia zwraca się, a sumę poręczenia zwalnia się, pod tym jednak warunkiem, że w razie prawomocnego skazania oskarżonego na karę pozbawienia wolności następuje to z chwilą rozpoczęcia odbywania przez niego kary. W razie niezgłoszenia się na wezwanie do odbycia kary stanowiące przedmiot poręczenia wartości majątkowe lub zobowiązania ulegają przepadkowi albo ściągnięciu w razie ucieczki lub ukrycia się oskarżonego. W wypadku utrudniania w inny sposób postępowania karnego można orzec przepadek lub ściągnięcie tych wartości. Mając na względzie powyższe, sumę poręczenia za oskarżonym prawomocnie skazanym zwalnia się z chwilą rozpoczęcia odbywania przez niego kary, zatem nie zwraca się jej, nim skazany rozpocznie odbywać karę. Nie ma też znaczenia, że poręczająca osoba nie może dysponować sumą poręczenia od dłuższego czasu. Jest to następstwo stosowania tego środka zapobiegawczego, o którym poręczający był uprzedzona. Pamiętajmy także, że z chwilą ustania poręczenia majątkowego w przypadku, gdy środki pieniężne, stanowiące przedmiot poręczenia przechowywane były na oprocentowanym rachunku bankowym, osobie poręczającej należy zwrócić sumę poręczenia wraz z naliczonym od tej sumy oprocentowaniem – odsetkami (por. postanowienie sądu apelacyjnego w Warszawie z 6.11.2007 r. sygn. akt II AKz 667/07).
W praktyce zwrot poręczenia majątkowego następuje zatem z chwilą uprawomocnienia się wyroku. W przypadku opóźnień, możemy napisać wniosek o zwrot pieniędzy do sądu, w którym wydany został taki wyrok. Zaznaczmy na jakiej podstawie żądamy zwrotu poręczenia majątkowego oraz w jaki sposób ma być ono dokonane – przekazem pocztowym czy na wskazany rachunek bankowy.
