Pierwsza ocena kwalifikacyjna musi być dokonana przez właściwego prezesa sądu lub właściwego prokuratora, jednak nie wcześniej niż po upływie roku d daty zatrudnienia urzędnika lub innego pracownika. Natomiast termin dokonania oceny ustala właściwy prezes sądu lub właściwy prokurator. Ocena urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury jest sporządzana na arkuszu oceny, według czterostopniowej skali. Najwyżej w skali położona jest ocena bardzo dobra, następnie dobra, zadowalająca oraz niezadowalająca. Wzór arkusza oceny kwalifikacyjnej określa załącznik do rozporządzenia.
Zgodnie z rozporządzeniem komisja kwalifikacyjna składa się z 3 do 4 osób. W przypadku sądu, w skład komisji wchodzą sędzia wyznaczony przez właściwego prezesa oraz innych pracowników wyznaczonych przez właściwego prezesa. Natomiast w prokuraturze w skład komisji wchodzą prokurator wyznaczony przez prokuratora kierującego właściwą jednostką organizacyjną prokuratury oraz inni pracownicy wyznaczeni przez prokuratora kierującego właściwą jednostką organizacyjną prokuratury. W sytuacji, gdy opiniowaną osobą jest pracownik sądu wyznaczony przez właściwego prezesa, bądź pracownik wyznaczony przez prokuratora kierującego właściwą jednostką organizacyjną prokuratury, to wówczas podlega ona wyłączeniu ze składu komisji. W takim przypadku do udziału w komisji powołuje się nowego członka.
Zadaniem komisji jest sporządzenie opinii na podstawie sposobu wykonywania przez ocenianego urzędnika lub innego pracownika – w okresie, w którym podlegał ocenie – obowiązków wynikających z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy i obowiązków określonych w art. 6 i 7 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury, dokumentacji prowadzonej w tym zakresie, rozmów ze współpracownikami, dokumentów wskazujących na posiadane i podnoszone kwalifikacje oraz innych dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Zgodnie z przepisami wymienionej powyżej ustawy urzędnik jest zobowiązany przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa, rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania oraz zachowywać się godnie i poszerzać swoją wiedzę zawodową. Ponadto urzędnik obowiązany jest do wykonywania służbowych poleceń przełożonych. Natomiast, jeśli w przekonaniu urzędnika polecenie służbowe jest niezgodne z prawem lub zawiera znamiona pomyłki – jest on zobowiązany na piśmie poinformować o tym przełożonego. W razie pisemnego potwierdzenie polecenia urzędnik jest obowiązany je wykonać. Należy także podkreślić, że urzędnik nie może wykonać polecenia służbowego, jeśli prowadziłoby to do popełnienia przestępstwa lub groziłoby niepowetowanymi stratami.
Opiniowaniu podlega terminowość i prawidłowość wykonywanych zadań, zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji oraz przejawienie inicjatywy, doskonalenie sposobu wykonywania obowiązków i umiejętność planowania i organizacji pracy. Ocenie podlegają również: podnoszenie kwalifikacji i poszerzanie wiedzy przydatnej do wykonywania obowiązków, w tym znajomość aktualnego stanu prawnego i przestrzeganie dyscypliny pracy, a także kultura osobista oraz stosunek do interesantów i współpracowników. Opinie komisji i bezpośredniego przełożonego są sporządzane na piśmie, a następnie przekazywane do właściwego prezesa sądu lub właściwego prokuratora nie później niż 14 dni przed upływem terminu dokonania oceny.
