Projekt ustawy oddziałuje na osoby pokrzywdzone przestępstwami, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415). Według definicji zawartej w tej regulacji są to osoby fizyczne, które na skutek przestępstwa umyślnego, popełnionego z użyciem przemocy, poniosła śmierć albo doznała naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia określonych w art. 156 § 1 i art. 157 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Art. 23 ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych stanowi, iż przepisy tej ustawy mają zastosowanie do przestępstw popełnionych od dnia wejścia w życie ustawy, czyli od dnia 21 września 2005 r. Natomiast zgodnie z art. 18 pkt 2 dyrektywy Rady nr 2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. odnoszącej się do kompensaty dla ofiar przestępstw (Dz. U. UE.04.261.15) Państwa Członkowskie mogą postanowić, że przepisy niezbędne do zapewnienia zgodności postanowieniami dyrektywy będą miały zastosowanie jedynie do wnioskodawców, których uszczerbek powstał w wyniku przestępstwa popełnionego po dniu 30 czerwca 2005 r. Oznacza to, że wdrażając dyrektywę państwa członkowskie mogą wprowadzić system kompensaty dla ofiar przestępstw nie biorąc pod uwagę tego, kiedy dane przestępstwo zostało popełnione. Ponadto państwa te mogą ograniczyć możliwość dochodzenia kompensaty tylko do przestępstw popełnionych po 30 czerwca 2005 roku. Zważywszy na art. 18 pkt 2 dyrektywy nie ulega wątpliwości, iż należy uznać, że obecna treść art. 23 ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych w zestawieniu z datą wejścia w życie ustawy nie spełnia wymogów określonych w powołanym wyżej przepisie dyrektywy. To właśnie to przyczyniło się do chęci znowelizowania ustawy.
Zaproponowane stosowanie przepisów ustawy do przestępstw popełnionych od dnia 1 lipca 2005 r., o czym mowa w art. 1 projektu – wypełni zobowiązanie zawarte w dyrektywie Rady nr 2004/80/WE. Przyjęcie wcześniejszej daty popełnienia przestępstwa – niż minimum wyznaczone przez dyrektywę – co do którego istnieje możliwość wystąpienia z wnioskiem o przyznanie kompensaty, stanowiłoby zbyt duże obciążenie dla budżetu państwa polskiego. Należy również przypomnieć, że centralny punkt kontaktowy, o którym mowa w art. 16 dyrektywy, funkcjonuje w ramach Ministerstwa Sprawiedliwości, a rolę punktu kontaktowego pełni wyznaczony pracownik Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji Ministerstwa Sprawiedliwości.
Obecnie zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty leczenia oraz koszty pogrzebu będące skutkiem popełnienia przestępstwa, o którym mowa na początku artykułu. Jest ona przyznawana pod warunkiem, że przestępstwo zostało popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na szkodę osoby mającej obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Kompensata nie może przekroczyć 12.000 zł.
W uzasadnieniu zaprojektowanej nowelizacji ustawy stwierdzono, iż jej wejście w życie niewątpliwie wywoła skutki finansowe dla budżetu państwa. Należy jednak podkreślić, iż precyzyjne obliczenie tych skutków nie jest możliwe, gdyż nieznana jest liczba pokrzywdzonych, którzy złożą wnioski o kompensatę za okres od 1 lipca 2005 r. do 20 września 2005 r. oraz to, w jakiej wysokości kompensata zostanie przyznana. Można jedynie przypomnieć, iż łączna kwota zasądzonych tytułem kompensaty świadczeń w roku 2006 wynosiła 58 000 zł. Z posiadanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości danych statystycznych wynika, że w kolejnym roku, tj. 2007 w okresie od 1 stycznia do 31 października 2007 r. wydatkowano na wypłatę kompensat kwotę 124 641 zł. W tej sytuacji dla szacunkowego obliczenia skutków finansowych projektowanej regulacji należy przyjąć jako kwotę bazową łączną kwotę zasądzonych tytułem kompensaty świadczeń w roku 2006 r., tj. kwotę 58 000 zł. Nie mniej jednak, biorąc pod uwagę wzrost w roku 2007 wydatków tytułem zasądzonych kompensat w stosunku do roku 2006, celowe jest przyjęcie błędu statystycznego w wysokości 20% dla określenia skutków finansowych wynikających z projektu ustawy.
