Dokumentem niezbędnym do ustalenia prawa do świadczenia jest wniosek o świadczenie rehabilitacyjne złożony na druku ZUS Np-7. O potrzebie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS. W sytuacji, gdy świadczenie jest wypłacanie przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 – w przypadku pracowników oraz ZUS Z-3a – w przypadku pozostałych ubezpieczonych.
Prawo do świadczeń rehabilitacyjnych przysługuje osobie ubezpieczonej, która po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolna do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do prac. Świadczenie przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Tego rodzaju świadczenie nie należy się osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub urlopu na poratowanie zdrowia.
Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym, czyli pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osobom wykonującym odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania i osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym. Dodatkowo świadczenie rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego należy się osobom, które prowadzą pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, duchownym i osobom odbywającym służbę zastępczą.
Należy również rozróżnić świadczenia rehabilitacyjne należące się z ubezpieczenia wypadkowego – z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Tego rodzaju świadczenie przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu tj. pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom, które wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym, jeżeli praca jest przez te osoby wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy oraz osobom, które prowadzą pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł. Do tej grupy należy również dodać osoby wykonujące odpłatnie pracę – na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie świadczenie przysługuje, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł i posłom i senatorom pobierającym uposażenie – przysługuje jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego. Osoby pobierające stypendia sportowe, słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej pobierający stypendia oraz absolwenci pobierający stypendia w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na który zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy – w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia wypadkowego również mogą skorzystać ze świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego – z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przysługuje także osobom odbywającym służbę zastępczą oraz funkcjonariuszom Służby Celnej.
W sytuacji, gdy zostanie stwierdzone zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł to świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego należne osobom, które prowadzą pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym oraz duchownym, będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie nie przysługuje do czasu spłaty całego zadłużenia. Jeśli płata całości zadłużenia nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku albo odpowiednio od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie rehabilitacyjne za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy. Gdy zadłużenie zostanie uregulowane w całości przez osobę ubezpieczoną po upływie 6 miesięcy od dna wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej – to ma on prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczenia za okres przed tą datą ulega przedawnieniu.
