Zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu urodzenia dziecka w przypadku śmierci dziecka

Uwagi ogólne

Przepisy regulujące nabywanie prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń zawarto w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Do świadczeń rodzinnych wlicza się miedzy innymi zasiłek rodzinny oraz dodatek do tego zasiłku  tytułu urodzenia dziecka. 

Zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu urodzenia dziecka

Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka, nie należy w nim jednak upatrywać „refundacji” kosztów wychowywania dziecka. Pomimo że zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka, prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do zasiłku rodzinnego nie przysługuje dzieciom, lecz ich rodzicom lub opiekunom (prawnym, faktycznym). Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje także osobie uczącej się.

W przypadku ustalania prawa do zasiłku rodzinnego istotna jest sytuacja dochodowa rodziny czy osoby uczącej się. Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa wyżej, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 674 złotych. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 764 złotych.

Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom lub opiekunom (prawnym, faktycznym) do ukończenia przez dziecko:

• 18. roku życia lub
• nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia, albo
• 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zasiłek rodzinny przysługuje osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.

Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie:

• 95 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia;
• 124 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia;
• 135 zł na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:

1. dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
2. dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej;
3. osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
4. pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
5. osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:
   1. rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
   2. ojciec dziecka jest nieznany,
   3. powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
   4. sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka;
6. członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki, między innymi dodatek  z tytułu urodzenia dziecka. Warunkiem otrzymania dodatku jest przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego.
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka. Dodatek przysługuje opiekunowi faktycznemu dziecka w wieku do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, jeżeli nie został przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu dziecka.
Warunkiem przyznania dodatku jest pozostawanie kobiety pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną. Warunek ten nie dotyczy osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a także do osób, które przysposobiły dziecko.

Dodatek przysługuje jednorazowo, w wysokości 1000,00 zł.

Zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu urodzenia dziecka w przypadku śmierci dziecka

Zasiłek rodzinny zgodnie z art. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie przysługuje tylko wówczas, gdy rodzina nie ponosi wydatków na utrzymanie dziecka w sytuacji śmierci dziecka przy porodzie. Natomiast gdy dziecko zmarło po złożeniu wniosku o świadczenie rodzinne – zasiłek rodzinny wraz z dodatkiem z tytułu urodzenia dziecka przysługuje. Powyższe stanowisko potwierdza obowiązująca linia orzecznicza (wyrok WSA w Białymstoku z dnia 7 czerwca 2005 r., sygn. akt II SA/Bk 281/05).

Podstawa prawna:
Art. 4, art. 5, art. 6, art. 7, art. 8, art. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U.2016.1518).