Zgodnie z wówczas wprowadzonym art. 4a ust. 1 pkt 1, osoby, które złożyły oświadczenie o przyjęciu spadku i właściwy sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu przez nich nabycia spadku zostały zwolnione z podatku od spadków, jeżeli spełniają następujące warunki są w stosunku do spadkodawcy osobami wymienionymi w art. 4a ust. 1 zdanie wstępne (tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), bądź w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Oznacza to, iż nawet osoby, które należą do kręgu uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia, czyli: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha nie będą mogli skorzystać ze zwolnienia, jeśli w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku nie zgłoszą nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Wielu podatników należących do grupy uprawnionych do zwolnienia z podatku od spadków nie jest w stanie wypełnić warunku zachowania miesięcznego terminu do złożenia zawiadomienia do urzędu skarbowego.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku generalnie określa nabycie udziału w masie majątkowej spadkodawcy np. w 1/2, 1/3 itp. Skład masy spadkowej nie jest określany w tym postanowieniu, ponieważ dopiero to postanowienie prawomocne, daje możliwość uprawnionym na jego podstawie spadkobiercom do ustalenia tej masy i jej wartości – czyli ustalenie do jakich rzeczy i praw majątkowych mają uprawnienia spadkobiercy np. w 1/2, 1/3 itp. Dopiero na podstawie tego postanowienia spadkobiercy będą ustalać masę majątkową spadkodawcy, czyli będą występować do różnych rejestrów np. z ksiąg wieczystych, ewidencji, banków itp. o informacje i wyciągi. Taka procedura jest długotrwała i nie przerywa biegu miesięcznego terminu.
Ustawa stanowi, że miesięczny termin liczy się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeśli jest kilku, a nawet kilkunastu spadkobierców to każdy z nich musi pilnować czy postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku nie zostanie zaskarżone. Oznacza to, że data ogłoszenia postanowienia wcale nie jest datą pewną – od której liczy się termin do uprawomocnienia. W praktyce rezultat jest taki, że ok. 90% uprawnionych uchybia miesięcznemu terminowi do złożenia zgłoszenia o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w urzędzie skarbowym. Okazało się jednak, że po wejściu w życie przepisów określone przesłanki uniemożliwiają skorzystanie przez krąg najbliższych spadkobierców, z tego przepisu. Wynika to z tego że – obiektywnie – termin do zawiadomienia organu podatkowego o nabyciu rzeczy lub prawa jest niemożliwy do spełnienia, ponieważ spadkobiercy nie są w stanie w ciągu jednego miesiąca rzetelnie wypełnić informacji wymaganych przez organ podatkowy w zgłoszeniu. Skoro termin miesięczny do złożenia zawiadomienia w praktyce okazuje się zbyt krótki, a intencją ustawodawcy było zwolnienie z opodatkowania od podatku od spadków to ustawodawca powinien podjąć stosowne działania legislacyjne. Dodatkowym argumentem za wprowadzeniem zmian jest także to, że w tej samej ustawie o podatku od spadków i darowizn jest zapis dotyczący nabycia przez w/w osoby rzeczy i praw majątkowych na podstawie umowy w formie aktu notarialnego. Zgodnie z art. 4a ust. 4 w przypadku takiego nabycia nabywca nie musi dokonywać zgłoszenia do urzędu skarbowego. Tymczasem nabycie na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu spadku musi być zgłoszone przez spadkobiercę w terminie miesiąca. Zatem nabywcy na podstawie orzeczenia sądu są w gorszej sytuacji, niż nabywcy na podstawie umowy w formie aktu notarialnego, ponieważ muszą spełnić jeszcze dodatkowe przesłanki.
Uwzględniając powyższe problemy zaproponowano nowe brzmienie art. art. 4a ust. 1 pkt 1, które polega na zgłoszeniu nabycia własności rzeczy i praw na podstawie innych tytułów niż postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku będzie mogło się odbyć w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Wydłużenie terminu do sześciu miesięcy dotyczy także sytuacji, o której mowa w art. 4a ust. 2, tj., kiedy nabywca dowiedział się o nabyciu po upływie terminów. Natomiast w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, podatnicy nie będą musieli składać zawiadomień do urzędu skarbowego, podobnie jak obecnie w przypadku umów w formie aktu notarialnego. Zatem w pkt 1 usunięto zapis, który dotyczył obowiązkowego zgłoszenia tego nabycia do urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Dodatkowo projekt nowelizacji w art. 4a ust. 4 rozszerza listę form nabycia, których nie obejmuje obowiązek zgłoszenia do urzędu skarbowego. Rozszerzenie dotyczy prawomocnego orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
Przepisy przejściowe zawierają zapisy dotyczące podatników, którzy na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku nabyli rzeczy i prawa majątkowe w okresie od 1 stycznia 2007 do wejścia w życie zmian zaproponowanych w nowelizacji.
Jeśli wyżej wymienieni podatnicy w terminie miesiąca nie zgłosili nabycia rzeczy i praw do urzędu skarbowego, będą mogli na podstawie przepisów przejściowych skorzystać z przepisów korzystniejszych, wprowadzonych niniejszą ustawą. Oznacza to, że będą mogli skorzystać ze zwolnienia podatkowego.
