Projekt wprowadza możliwość pozyskiwania w ramach ustawy lokali komunalnych nie stanowiących lokali socjalnych. Polegać to będzie na tym, że gminy będą uzyskiwać możliwość pozyskiwania przy pomocy finansowej z budżetu państwa także mieszkań komunalnych, które nie posiadają statusu lokali socjalnych. Ponadto możliwe byłoby również uzyskanie przez gminy finansowego wsparcia na realizację przedsięwzięć polegających na tworzeniu lokali mieszkalnych pełniących rolę mieszkań komunalnych, w ramach inwestycji prowadzonej przez towarzystwo budownictwa społecznego. W obu powyższych przypadkach warunkiem uzyskania wsparcia byłoby odpowiednie zwiększenie przez gminę liczby i powierzchni lokali socjalnych na bazie posiadanego już zasobu mieszkaniowego.
W projekcie założono podwyższenie maksymalnego poziomu finansowego wsparcia. Propozycja ta zawiera podwyższenie maksymalnego poziomu finansowego wsparcia z budżetu państwa z 20-40 % kosztów w zależności od rodzaju realizowanego przedsięwzięcia do odpowiednio 30-50 % tych kosztów, jest odpowiedzią na postulaty środowisk samorządowych. Powinno to przyczynić się do wzrostu zainteresowania samorządów pozyskiwaniem lokali i pomieszczeń służących zaspokajaniu potrzeb najuboższych. Zmiany zawierają również rezygnację z finansowania w ramach programu budowy uzbrojenia terenu. Realizując tego rodzaju inwestycje gminy mogą korzystać z równolegle funkcjonującego programu preferencyjnych kredytów z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego na realizację komunalnej infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu.
Zaproponowane w projekcie zmiany przewidują również możliwość zakupu w ramach ustawy całych budynków mieszkalnych. Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy ograniczają zakup przez gminę lokali socjalnych w jednym budynku w liczbie większej niż połowa wszystkich lokali mieszkalnych znajdujących się w tym budynku. Ograniczenie takie nie jest konieczne w przypadku projektowanego wprowadzenia do ustawy możliwości zakupu mieszkań komunalnych. Zaproponowano, zatem gminom możliwość zakupu całego budynku – z zachowaniem dotychczasowego ograniczenia dotyczącego liczby lokali socjalnych znajdujących się w budynku.
Projekt nowelizacji zakłada również refinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego. Oznacza to, że gminy otrzymałyby możliwość uzyskania refundacji kosztów zakupu lokalu dokonanego przed upływem 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o finansowe wsparcie. Dotychczas barierą w korzystaniu z możliwości zakupu lokali na rynku wtórnym jest tryb ustawowy wymagający uprzedniego złożenia wniosku i zawarcia umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego – w chwili, gdy gmina uzyska możliwość zakupu lokalu i uzyskania finansowego wsparcia na podstawie ustawy, oferta sprzedającego może już być nieaktualna.
Założeniem programu realizowanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych była eliminacja w okresie najbliższych lat podstawowych deficytów ilościowych tych zasobów, szacowanych na poziomie 100 tys. lokali socjalnych/mieszkań chronionych i 20 tys. nowych miejsc w noclegowniach/domach dla bezdomnych. Działanie ustawy koresponduje z funkcjonowaniem ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
