Wszędzie, gdzie pojawi się człowiek, istnieje realne ryzyko wystąpienia wypadku. Dlatego istotne jest, aby zawsze zachowywać czujność i ostrożność. Czasami jednak nawet to nie wystarcza, jeżeli do wypadku dochodzi na skutek zachowania się innych osób, na które nie mamy wpływu. Przepisy prawa jasno wskazują, że osoba odpowiedzialna za wyrządzoną szkodę zobowiązana jest do jej naprawienia.
W sposób intuicyjny każdy rozumie, że odszkodowanie będzie przysługiwało, jeżeli inna osoba zachowa się w sposób niewłaściwy, czyli do szkody dojdzie w wyniku jej bezpośredniego działania. Ale nie tylko działanie może wywoływać konieczność wypłaty odszkodowania. Istnieje szereg przepisów prawnych, które nakładają na obywateli czy też poszczególne grupy zawodowe obowiązek zachowywania się w określony sposób i podejmowania właściwych działań. Można tu wskazać przykład ratownika wodnego, który powinien reagować w momencie wystąpienia zagrożenia na kąpielisku – jego powstrzymanie się od działań będzie uznawane za bezprawne. Podobnie będzie z nauczycielami, którzy zobowiązani są do dbania o bezpieczeństwo dzieci podczas wycieczki szkolnej i jeśli tego obowiązku nie dopełnią, to gmina (organ prowadzący szkołę publiczną) poniesie odpowiedzialność odszkodowawczą. Katalog obowiązków, z którymi wiąże się obowiązek działania, jest pokaźny i ciągle rośnie. Należy do nich obowiązek dbałości o właściwe utrzymanie nieruchomości, szczególnie takiej, której główną funkcją jest funkcja użytkowa.
Pamiętaj: Bezprawność zaniechania występuje wówczas, gdy istniał nakaz działania (współdziałania), zakaz zaniechania, czy też zakaz sprowadzenia skutku, jaki przez zaniechanie może być sprowadzony. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2003 roku (V CKN 1681/00)
W miejscach publicznych spełnienie wszelkich norm, a także usuwanie istniejących niebezpieczeństw, powinno stanowić podstawę działania dla każdego właściciela nieruchomości. Nieprawidłowości, które w tym względzie się pojawią, mogą prowadzić do tragedii, a ta wiązać się będzie z obowiązkiem wypłacenia odszkodowania.
Przykładem takiej sytuacji może być wypadek z września 2009 roku, w którym pani D przewróciła się na wyszczerbionych schodach w centrum handlowym, wybudowanym na początku lat 90. Od dnia oddania do użytku, przez kilkanaście lat schody były narażone na działalność warunków atmosferycznych, przez co ulegały coraz większej degradacji. Mimo to, nie podjęto decyzji o wyłączeniu schodów z użytku i na co dzień korzystali z nich kupujący. Do wypadku więc wcześniej czy później musiało dojść. Niestety, dopiero po tym, jak się on wydarzył, rozpoczęto remont schodów.
Jednak fakt, że schody ostatecznie zostały naprawione, stanowił niewielki pocieszenie dla poszkodowanej, która doznała skręcenia kręgów szyjnych, stawu kolanowego oraz stawu łokciowego. W związku z tymi obrażeniami pani D nie mogła przez niemal dwa miesiące wykonywać pracy, a później musiała korzystać z okresowych zwolnień lekarskich, aby móc prowadzić rehabilitację. Pomimo dłuższego odpoczynku, powrót do pracy był trudny, a sprawności sprzed wypadku nie udało się w pełni odzyskać. Cała ta sytuacja była nieprzychylnie odbierana przez pracodawcę, tym bardziej, że wypadek znacznie utrudnił poszkodowanej wykonywanie podstawowych czynności służbowych. Obok konieczności leczenia i znacznych dolegliwości bólowych, stanowiło to niezwykle istotną okoliczność w tej sprawie.
Szczęśliwie dla pani D, centrum handlowe, w którym doszło do wypadku było ubezpieczone i prowadzenie sprawy przejęło towarzystwo ubezpieczeniowe Posiadanie ubezpieczenia przez podmiot zobowiązany do wypłaty odszkodowania zawsze jest okolicznością bardzo korzystną dla poszkodowanych. Choć towarzystwa ubezpieczeniowe mają tendencję do zaniżania odszkodowań, to niewątpliwie łatwiej jest uzyskać odszkodowanie w kwocie bezspornej, niż byłoby to możliwe bezpośrednio od osoby fizycznej czy przedsiębiorcy. Mając to na względzie, w niektórych ściśle określonych sytuacjach wprowadzono prawny obowiązek posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Przykładem jest OC komunikacyjne każdego samochodu, czy ubezpieczenie lekarza albo adwokata. W wielu innych przypadkach ubezpieczenie nie jest obowiązkowe, co wcale nie oznacza, że nie jest możliwe zawarcie stosownej umowy. Towarzystwa ubezpieczeniowe posiadają bowiem w swojej ofercie dobrowolne ubezpieczenia OC. Każdy, kto narażony jest na ryzyko wyrządzenia szkody, powinien dokładnie przeanalizować, czy takie ubezpieczenie nie będzie mu potrzebne. Jak się okazało w opisywanej sprawie, centrum handlowe słusznie oceniło, że może być ono przydatne, dzięki czemu uchroniło się przed obowiązkiem wypłaty znacznego odszkodowania.
Pamiętaj: Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim przez ubezpieczającego albo ubezpieczonego.
Art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego
Wypadki, do których dochodzi z winy zarządcy nieruchomości, są sprawami trudnymi do prowadzenia. Największe problemy powodują częste braki w materiale dowodowym, które potwierdziłyby dokładne miejsce wypadku. Zazwyczaj, co naturalne, osoba poszkodowana nie myśli o zabezpieczeniu stosownych dowodów świadczących o występujących nieprawidłowościach, które były przyczyną wypadku. Dość często dopiero po powrocie do domu osoby poszkodowane stwierdzają, że doznały poważniejszych obrażeń niż tylko potłuczenia i wtedy zgłaszają się do lekarza.
Jednocześnie problemem bywają świadkowie, a raczej ich brak. Zazwyczaj są to osoby, które na zawsze pozostaną anonimowe i nigdy nie uda się ustalić ich tożsamości w celu potwierdzenia okoliczności wypadku. Nawet jeżeli uda się spełnić wszystkie powyższe warunki, uzyskanie odszkodowania wcale nie jest pewne, ponieważ dość często za dany teren odpowiada kilka podmiotów, jak właściciel czy firma odpowiedzialna za utrzymanie porządku w obiekcie. Wszystko to powoduje, że uzyskanie odszkodowania za tego typu wypadek jest znacznie utrudnione.
Szczęśliwie dla pani D, świadkiem wypadku była właścicielka jednego ze sklepów znajdujących się na terenie centrum, która potwierdziła, gdzie doszło do wypadku. Szybko też zostały wykonane zdjęcia, przedstawiające stopień ubytków w schodach.
Pamiętaj: Gromadź dowody, ustal świadków wypadku. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa bowiem na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Art. 6. Kodeksu cywilnego
Poszkodowana, korzystając z pomocy specjalistów z Grupy Doradczej Prawno-Medycznej, zgłosiła szkodę. Jej okoliczności zostały przedstawione w prawidłowy sposób, nie było też wątpliwości co do podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie schodów. Na podstawie prawidłowo zgromadzonych dowodów, towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło częściowe odszkodowanie. Mimo że przyznana kwota była zaskakująco wysoka (wynosiła ok. 13 tys. złotych), nie odpowiadała jednak wszystkim następstwom wypadku, w związku z czym zasadne było skierowanie sprawy na drogę sądową.
W trakcie sprawy sądowej, seria trzech opinii biegłych lekarzy potwierdziła poważne skutki zdrowotne wypadku. Pozwane towarzystwo ubezpieczeniowe zaczęło więc proponować zawarcie ugody, aby zmniejszyć rozmiar przegranej. Poszkodowana uznała jednak, że skoro przez dłuższy czas towarzystwo nie chciało wypłacić odszkodowania w pełnej wysokości, sprawę powinien definitywnie rozstrzygnąć sąd. Ostatecznie decyzja ta okazała się słuszna, ponieważ sąd przyznał odszkodowanie w pełnej wysokości, tj. uznał, że zasadną kwotą łączną będzie 35 tys. złotych. Od tego wyroku towarzystwo ubezpieczeniowe już się nie odwoływało i wypłaciło pozostałe odszkodowanie.
Pomimo trudności sprawy, udało się uzyskać bardzo satysfakcjonujące odszkodowanie. Niemałą zasługą w ostatecznej wygranej było powierzenie sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi, który udowodnił, że do każdej sprawy o odszkodowanie podchodzi poważnie, co daje dużą gwarancję sukcesu, nawet w sprawach tak trudnych, jak sprawy z odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości. Potwierdza to znany fakt, że w przypadku spraw trudnych najlepiej zgłosić się do profesjonalisty, a jako że każdy przypadek jest inny, najlepiej na początku omówić sprawę z doradcą odszkodowawczym. Bez doświadczenia bowiem trudno ocenić stopień skomplikowania sprawy, a tym samym możliwości dochodzenia odszkodowania.
