Jednak aby ograniczyć apetyty na zbyt wygórowane wynagrodzenie, obowiązuje w naszym kraju Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, z dnia 28 czerwca 2004 roku, w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie art. 5 § 3 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, z późn. zm.). Rozporządzenie określa maksymalne stawki taksy notarialnej za czynności notarialne oraz maksymalne kwoty, o które może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnych poza kancelarią notarialną. Oznacza to, że notariusz nie może żądać zapłaty wyższego wynagrodzenia niż to wynikające z Rozporządzenia (zawsze może pobrać niższe wynagrodzenie).
Co do zasady, maksymalna stawka taksy notarialnej za czynności notarialne, zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej, przy czym za wartość przedmiotu czynności notarialnej przyjmuje się z reguły wartość podaną przez stronę (strony) czynności. Notariusze jednak zwracają często uwagę na nie zaniżanie wartości czynności notarialnej, gdyż może to i tak skutkować jej kwestionowaniem przez organy skarbowe.
Podstawą określenia maksymalnej stawki jest:
-
przy umowie zamiany – najwyższa wartość zamienianego przedmiotu umowy;
-
przy działach – ogólna wartość majątku podlegającego działowi;
-
przy oddawaniu gruntu w użytkowanie wieczyste – wartość pierwszej opłaty, a przy jej braku – skapitalizowana wartość opłaty rocznej, stosownie do przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn;
-
przy umowie o rentę, na podstawie której następuje zbycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu – wartość tych rzeczy lub praw;
-
przy licytacjach i przetargach – cena rzeczy uzyskana w wyniku licytacji lub przetargu;
-
przy losowaniach nagród – wartość wylosowanych nagród;
-
przy umowie dzierżawy (poddzierżawy) oraz najmu (podnajmu) – wartość świadczeń powtarzających się za czas, na jaki umowa została zawarta, a przy umowie zawartej na czas nieokreślony – wartość świadczeń za okres 10 lat;
-
przy ustąpieniu pierwszeństwa hipotecznego – wartość przedmiotu czynności określona według pozycji posuwającej się naprzód, a jeżeli suma pozycji ustępującej jest niższa – według tej niższej sumy.
Maksymalna stawka taksy notarialnej określona w Rozporządzeniu wynosi od wartości:
-
do 3.000 zł – 100 zł;
-
powyżej 3.000 zł do 10.000 zł – 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3.000 zł;
-
powyżej 10.000 zł do 30.000 zł – 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł;
-
powyżej 30.000 zł do 60.000 zł – 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30.000 zł;
-
powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł – 1.010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł;
-
powyżej 1.000.000 zł do 2.000.000 zł – 4.770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł;
-
powyżej 2.000.000 zł – 6.770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10.000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7.500 zł.
Przy obliczaniu wartości przedmiotu czynności notarialnej nie odlicza się obciążeń i bonifikat. Oznacza to, że gdy np. nieruchomość obciążona jest hipoteka, dla ustalenia wartości taksy notarialnej nie będzie ona uwzględniana, mimo że faktyczne obciążenia nieruchomości zmniejszają jej wartość.
Od powyższej maksymalnej stawki taksy notarialnej, ustawa przewiduje kilka obniżek. Maksymalna stawka wynosi połowę maksymalnej stawki taksy notarialnej, o której była mowa powyżej, w przypadku sporządzenia aktu notarialnego dokumentującego:
-
umowę zobowiązującą, zawartą pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu,
-
umowę przenoszącą własność lub użytkowanie wieczyste, w wykonaniu umowy zobowiązującej,
-
umowę sprzedaży nieruchomości rolnej z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
-
umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dokonywanej przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub inne podmioty na podstawie ustaw przyznających nabywcom tych lokali lub nieruchomości bonifikaty od ceny,
-
umowę zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
-
umowę zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (prawa do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego własności na członka),
-
umowę zbycia ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, odrębnej własności lokalu lub domu jednorodzinnego w trybie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,
-
umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu lub przeniesienia własności domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, zawartych w wykonaniu umów o budowę lokalu lub domu, w trybie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,
-
umowę przeniesienia własności lokalu lub domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, przez spółdzielnię mieszkaniową,
-
umowę przeniesienia własności, oddania w użytkowanie wieczyste lub przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działki budowlanej na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w trybie art. 35 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,
-
ustanowienie hipoteki (poza hipoteką ustanowioną na rzecz banku, w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą),
-
przebieg licytacji lub przetargu,
-
przyjęcie na przechowanie pieniędzy w walucie polskiej lub obcej,
-
umowę zawieraną na podstawie przepisu art. 9 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali,
-
umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 tej ustawy,
-
umowę sprzedaży samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 2 ust. 2 zdanie 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali stanowiącego odrębną nieruchomość albo budynku mieszkalnego jednorodzinnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane,
-
umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną w rozumieniu art. 2 pkt. 12 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:
-
ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą,
-
losowanie nagrody,
-
potwierdzenie oświadczenia woli zawartego w innym akcie notarialnym
maksymalna stawka wynosi 1/4 maksymalnej stawki taksy notarialnej.
Natomiast za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:
-
oświadczenie o przystąpieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub objęciu udziałów w tej spółce,
-
oświadczenie zawierające zgodę osób przystępujących do spółki akcyjnej na zawiązanie spółki, na brzmienie statutu i na objęcie akcji, wyrażoną w innym akcie niż akt obejmujący statut
maksymalna stawka wynosi 1/10 maksymalnej stawki taksy notarialnej.
Rozporządzenie oprócz ww. sposobu obliczania maksymalnej stawki taksy notarialnej, ustawa w pewnych czynnościach stawki maksymalne określone kwotowo, i tak maksymalna stawka wynosi za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:
-
umowę zbycia nieruchomości, jeżeli w związku z tą umową następuje wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników albo renty strukturalnej współfinansowanej ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – 600 zł;
-
umowę majątkową małżeńską – 400 zł;
-
testament – 50 zł;
-
testament zawierający zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku – 150 zł;
-
odwołanie testamentu – 30 zł;
-
zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić – 60 zł;
-
zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego – 80 zł;
-
pełnomocnictwo – do dokonania jednej czynności 30 zł, natomiast przy czynnościach zawierających umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności – 100 zł
-
oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – 50 zł.
-
za sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub walnego zgromadzenia spółdzielni – 750 zł;
-
za sporządzenie protokołu walnego zgromadzenia akcjonariuszy – 1.100 zł;
-
za sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników innej spółki niż wymienione w pkt. 10 i 11 albo protokołu posiedzenia zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego – 500 zł;
-
za sporządzenie protokołu zebrania wspólnoty mieszkaniowej – 300 zł;
-
za sporządzenie protokołu zawierającego oświadczenie towarzystwa funduszy inwestycyjnych o zmianie statutu funduszu inwestycyjnego – 1.000 zł
-
za sporządzenie protokołu niedojścia do skutku licytacji, przetargu lub losowania nagród – 100 zł;
-
za sporządzenie protokołu przyjęcia dokumentu na przechowanie – 50 zł, a za przechowanie dokumentu, od każdego dokumentu, za każdy rozpoczęty miesiąc – 20 zł;
-
za sporządzenie innego protokołu – 200 zł.
Za sporządzenie protokołu dokumentującego podwyższenie kapitału zakładowego spółki jako maksymalną stawkę przyjmuje się maksymalną stawkę taksy notarialnej, przy czym podstawą określenia maksymalnej stawki jest różnica pomiędzy wysokością podwyższonego kapitału zakładowego a wysokością dotychczasowego kapitału zakładowego.
Jeżeli jednym aktem notarialnym, sporządzonym między tymi samymi osobami, objęto kilka czynności dotyczących tego samego przedmiotu i pozostających ze sobą w takim stosunku, że jedna z tych czynności ma charakter czynności głównej, a inne mają charakter czynności ubocznych i nie mogą istnieć bez czynności głównej – za sporządzenie tego aktu notarialnego stosuje się maksymalną stawkę przewidzianą dla czynności głównej. Chodzi tu o sytuację gdy, np. dwie strony dokonują najpierw czynności sprzedaży nieruchomości a następnie w tym samym akcie te same strony, ustanawiają hipotekę na tej nieruchomości celem zabezpieczenia zapłaty ceny sprzedaży.
W razie gdy poszczególne czynności między tymi samymi osobami dotyczą różnych przedmiotów, wartość tych przedmiotów zlicza się, jeżeli dla dokonywanych czynności przewidziana jest ta sama maksymalna stawka. Jeżeli dla tych czynności przewidziane są różne maksymalne stawki, stosuje się je za każdą czynność z osobna.
Jeżeli akt notarialny obejmuje kilka czynności różnych osób, stosuje się maksymalne stawki przewidziane za każdą czynność z osobna.
W przypadku sporządzania odpisu lub wypisu, także Rozporządzenie określiło wysokość maksymalnych opłat z tym związanych. Tutaj jednak z reguły notariusze stosują stawki maksymalne określone w Rozporządzeniu. Za sporządzenie wypisu, odpisu lub wyciągu z akt notarialnych lub innego dokumentu maksymalna stawka wynosi 6 zł za każdą rozpoczętą stronę. Przy czym za stronę uważa się tekst obejmujący nie mniej niż 25 wierszy.
Podobnie ma się z poświadczeniami. Maksymalna stawka w ty wypadku wynosi:
-
za poświadczenie własnoręczności podpisu albo odcisku palca osoby niepiśmiennej lub niemogącej pisać na dokumentach, jeżeli przedmiot jest oznaczony sumą pieniężną – 1/10 maksymalnej stawki, jaka należałaby się, gdyby dokument sporządzono w formie aktu notarialnego, nie więcej jednak niż 300 zł, na pełnomocnictwach i innych dokumentach – 20 zł;
-
za poświadczenie zgodności odpisu z okazanym dokumentem, za każdą stronę – 6 zł;
-
za poświadczenie czasu okazania dokumentu, za każdą stronę – 6 zł;
-
za poświadczenie pozostawania przy życiu w celu otrzymania emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego – 5 zł, a w innym celu – 30 zł;
-
za poświadczenie pozostawania osoby w określonym miejscu – 30 zł.
Za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej w przepisach poprzedzających maksymalna stawka wynosi 200 zł.
Notariusz może wykonywać czynności także poza kancelarią. Wówczas jego wynagrodzenie może zostać zwiększone, i tak za dokonanie czynności notarialnej poza kancelarią notarialną
-
w porze dziennej – 50 zł (za porę dzienną liczy się czas między godziną 8 a 20);
-
w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy – 100 zł
za każdą godzinę niezbędną do dokonania tej czynności od opuszczenia kancelarii do powrotu.
