Zmowy przetargowe, podobnie jak inne przypadki niedozwolonych porozumień, występują w wielu formach – różniących się skalą, metodą wyłaniania zwycięzcy i podziału zysków, a także stopniem komplikacji. Najprostszą z form jest rezygnacja uczestnika bądź uczestników z udziału w przetargu. W ten sposób wygrywa go przedsiębiorca z góry wybrany przez zmawiających się. Niektóre porozumienia mają pozór rzeczywistej rywalizacji. Uczestnicy składają oferty, lecz są one przygotowane tak, że wygrać może tylko jedna. Oferty pozostałych uczestników zmowy są albo mniej korzystne, albo zawierają celowo poczynione błędy formalne. Czasami przedsiębiorcy zawierają porozumienie, które polega na uzgodnieniu, że każdy z nich bierze udział tylko w określonych przetargach – na przykład organizowanych przez konkretne podmioty lub mających miejsce na wyznaczonym terenie.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczęła postępowanie antymonopolowe w trakcie którego sprawdzi, czy dwóch przedsiębiorców działających na terenie Białegostoku zawarło niedozwolone porozumienie ustalając warunki oferty w przetargu na wywóz odpadów komunalnych. Postępowanie w tej sprawie prowadzone jest przeciwko dwóm spółkom z Białegostoku – ASTWA i Miejskiemu Przedsiębiorstwu Oczyszczania. Przedsiębiorcy ci prowadzą m.in. działalność w zakresie wywozu odpadów i są największymi spółkami działającymi na tym rynku. Wątpliwości Urzędu budzą zasady na jakich ASTWA i MPO przystępują do przetargów. W celu zwiększenia swoich szans na wygraną, spółki przygotowały wspólną ofertę. Z informacji, jakimi dysponuje Urząd wynika, że w tym przypadku celem współpracy przedsiębiorców mogło być dążenie do ograniczenia konkurencji i podziału rynku.
Urząd nie zakwestionował prawa przedsiębiorców do współpracowania w trakcie przetargów np. w ramach konsorcjów. Jednakże współpraca taka musi wynikać z niemożności skutecznego złożenia oferty przez pojedynczego przedsiębiorcę albo ze znacznych korzyści jakie może ona przynieść konsumentom, np. istotnie niższe ceny wynikające ze zwiększenia efektywności przedsięwzięcia i oszczędności kosztowych lub postęp techniczny. Brak tego typu przesłanek powoduje, że taka współpraca narusza prawo konkurencji, ponieważ przedsiębiorcy, którzy mogliby indywidualnie rywalizować o klientów, wyłączają między sobą konkurencję, uzgadniając wspólną ofertę. Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składanych ofert jest zakazane. Rocznie UOKiK prowadzi kilka postępowań przeciwko takim przedsiębiorcom.
Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stanowią, iż postępowanie w sprawie praktyk ograniczających konkurencję powinno zakończyć się w terminie pięciu miesięcy od dnia wszczęcia. W decyzji stwierdzającej naruszenie prawa antymonopolowego, Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorców kary finansowe sięgające 10% ich ubiegłorocznych przychodów. Należy jednak pamiętać o instytucji pozwalającej na uniknięcie wysokich sankcji finansowych. Instytucją tą jest program łagodzenia kar – leniency, który daje możliwość zmniejszenia odpowiedzialności finansowej za udział w kartelu w zamian za dostarczenie dowodów na istnienie zmowy i wycofanie się z niej.
