Czy zarząd zawsze może reprezentować spółkę?

Pytanie to zostało przedstawione Sądowi Najwyższemu, który w odpowiedzi powziął uchwałę:

 

Zarząd spółki z o.o. nie może działać za spółkę w sporze o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników wytoczonym przez wspólnika, będącego jednocześnie członkiem zarządu pozwanej spółki.

 

 

Zasadą jest, że w sprawach o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników spółkę reprezentuje zarząd. Natomiast zgromadzenie wspólników może wyłączyć przyznaną zarządowi kompetencję do reprezentacji spółki, poprzez ustanowienie pełnomocnika umocowanego do jej reprezentacji w toku postępowania o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały. Jednocześnie w sytuacji, gdy zarząd nie może działać za spółkę, a wspólnicy nie powołali pełnomocnika do reprezentacji spółki w postępowaniu o uchylenie uchwały, spółkę reprezentuje kurator ustanowiony przez sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa. Cel powyższej regulacji zmierza do zapewnienia ochrony interesu spółki w postępowaniu o uchylenie uchwały w sytuacji sprzeczności z interesem skarżących uchwałę. Mając to na względzie, wskazać należy, że potrzeba zapewnienia właściwej ochrony interesu spółki z o.o. aktualna jest w każdej sytuacji, tj. zarówno gdy zarząd lub też tylko jego członek wniósł powództwo o uchylenie uchwały, ponieważ potencjalne niebezpieczeństwo wystąpienia kolizji interesów indywidualnych z interesem spółki istnieje zarówno w sytuacji zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników przez zarząd działający in corpore, jak też wówczas gdy uchwałę taką zaskarżają poszczególni członkowie tego organu. Tym samym przyjąć należy, że kompetencja zarządu do reprezentowania spółki jest wyłączona zarówno w razie zaskarżenia uchwały przez zarząd działający in corpore, jak i przez jego poszczególnych członków – nawet w sytuacji, gdy pozostali członkowie zarządu – zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadami – mogą ją reprezentować. Konsekwentnie, wykluczona jest także możliwość udzielenia pełnomocnictwa członkowi zarządu, także w tych przypadkach, w których uchwałę zaskarża inny członek zarządu, niezależnie od tego, czy wywodzi swoją legitymację ze statusu członka piastuna organu, czy też wyłącznie ze statusu wspólnika, gdyż taka czynność stanowiłaby obejście art. 253 § 2 k.s.h. Celem art. 253 § 2 k.s.h. jest zapewnienie ochrony interesu spółki w postępowaniu o uchylenie uchwały, gdy stroną powodową jest zarząd działający in corpore lub poszczególni członkowie tego organu.

 

Jak podkreślił Sąd Najwyższy – na wspólnikach spółki z o.o. spoczywa -wynikający z umowy spółki – obowiązek ich lojalnego współdziałania zmierzającego do realizacji wspólnego celu określonego w umowie spółki. Obowiązek ten spoczywa także na członkach zarządu spółki. Jego źródłem jest istniejący pomiędzy nimi a spółką stosunek organizacyjny powstający z chwilą powołania ich w skład tego organu. W akcie powołania wspólnicy obdarzają członków zarządu zaufaniem powierzając im do dyspozycji majątek wniesiony do spółki. Członkowie zarządu zobowiązani są tym samym do podejmowania – z poszanowaniem interesu spółki, rozumianego jako wypadkowa interesów wszystkich wspólników spółki – lojalnych działań zmierzających do realizacji wskazanego w umowie celu spółki, będącego wyrazem wspólnej woli wspólników jej zawiązania.

 

Ponadto należy pamiętać o tym, że art. 42 § 1 k.c. dopuszcza możliwość powołania kuratora dla osoby prawnej w sytuacji, gdy ta „nie może prowadzić swoich spraw". Jak podkreśla się w orzecznictwie, ustanowienie kuratora na podstawie art. 42 § 1 k.c. następuje w sytuacji obiektywnej niemożności działania osoby prawnej wynikającej z jego niepowołania lub niewłaściwego obsadzenia. Powyższy przepis, na postawie art. 2 k.s.h., ma zastosowanie także w sytuacji niemożności prowadzenia swoich przez spółki handlowe z powodu braku powołanych do tego organów. Oznacza to, że z zakresu hipotezy art. 253 § 2 k.s.h. zostały wyłączone wszystkie obiektywne stany niemożności działania zarządu wynikające z jego niepowołania lub niepełnego obsadzenia.