Projekt ustawy przewiduje możliwość złożenia skargi na przewlekłość postępowania przygotowawczego, jeżeli na skutek działania bądź bezczynności prokuratora prowadzącego lub nadzorującego to postępowanie doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Przyjęto, że skargę dotyczącą postępowania przygotowawczego wnosi się do prokuratora prowadzącego lub nadzorującego to postępowanie, zaś sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, który byłby właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy. Jest to, bowiem związane z przyjętym w ustawie rozwiązaniem, iż postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania uregulowane jest jako postępowanie incydentalne w ramach postępowania, co do istoty sprawy. Wzorem obowiązujących rozwiązań w postępowaniu sądowym i wykonawczym przepisy projektu nakładają obowiązek niezwłocznego przedstawienia skargi przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze – wraz z aktami sprawy – sądowi właściwemu. W projekcie przyjęto także obowiązek informowania przez sąd prokuratora przełożonego nad prokuratorem prowadzącym lub nadzorującym postępowanie przygotowawcze o wniesionej skardze dotyczącej przewlekłości postępowania przygotowawczego.
Projekt przyjmuje również rozwiązanie, iż w przypadku, gdy skarga na przewlekłość postępowania jest zasadna, a strona w skardze żądała wydania sądowi rozpoznającemu sprawę, co do istoty lub prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze wiążących zaleceń, wówczas sąd właściwy zaleca podjęcie odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie. Dotychczas ustawa w takich wypadkach pozostawiała sądowi właściwemu uprawnienie wydania wiążących zaleceń. Zaproponowane rozwiązanie obligatoryjnego wydawania zaleceń służyć ma podniesieniu skuteczności skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym i sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Wskazać należy, iż żądanie wydania wiążących zaleceń stanowi realny środek przeciwdziałania dalszemu istnieniu przewlekłości postępowania. Zalecenia takie sąd rozpoznający skargę będzie mógł wydać, o ile uzna to za celowe i niezbędne, również z urzędu. W każdym jednak wypadku, gdy wydanie zaleceń jest oczywiście zbędne, sąd rozpoznający skargę będzie mógł odstąpić od ich wydania. Taka sytuacja może mieć miejsce np. wówczas, gdy po wniesieniu skargi, ale przed przekazaniem akt sądowi rozpoznającemu skargę, dojdzie do podjęcia przez sąd, komornika lub prokuratora prowadzącego albo nadzorującego postępowanie czynności, o których zalecenie podjęcia wnioskowała strona. Projekt przyjmuje także, iż w przypadku odrzucenia skargi, sąd z urzędu zwraca stronie uiszczoną od niej opłatę. W sytuacji tej nie dochodzi do merytorycznego rozpoznania skargi. Nie uzasadnia to zatem obciążania skarżącego ciężarami fiskalnymi na rzecz Skarbu Państwa.
Zaproponowane rozwiązania uwzględniają wypracowane w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zasady dotyczące zarówno określania wysokości słusznego zadośćuczynienia w razie stwierdzenia przewlekłości postępowania, jak i dotyczące warunków, jakim musi odpowiadać środek krajowy, by mógł być uznany za skuteczny w rozumieniu art. 13 Konwencji. Powyższe rozwiązania odpowiadają w szczególności wskazaniom Trybunału zawartym w wyroku w sprawie Scordino przeciwko Włochom, w którym Trybunał uznał, że istnieje silne, lecz możliwe do obalenia domniemanie, że nadmierna przewlekłość postępowania powoduje szkodę moralną. Przyjął, że w niektórych przypadkach długość ta może skutkować jedynie minimalną szkodą moralną lub jej całkowitym brakiem. Sądy krajowe muszą, zatem szczegółowo uzasadniać swoje rozstrzygnięcia w tym zakresie.
