Co to jest ustawa abolicyjna?
Jest to ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551). Ustawa przewiduje umorzenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności, odsetek za zwłokę od ww. składek, opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Kogo dotyczy ustawa abolicyjna?
Ustawa abolicyjna dotyczy osób, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, tj.:
• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• twórców lub artystów,
• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu,
• wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich.
Jakiego okresu dotyczy abolicja?
Ustawa abolicyjna dotyczy okresu od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Oznacza to brak możliwości umorzenia na tej podstawie zaległości powstałych przed 1 stycznia 1999 r. oraz po 28 lutego 2009 r.
Które składki podlegają umorzeniu w oparciu o ustawę abolicyjną?
Ustawa przewiduje umorzenie:
• składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, za okres od1 stycznia 1999 r. do28 lutego 2009 r. za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej,
• odsetek za zwłokę od w/w składek,
• opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Umorzenie powyższych należności skutkuje jednocześnie umorzeniem składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich odsetek za zwłokę, opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Czy mogę ubiegać się o zwrot już zapłaconych składek w ramach ustawy abolicyjnej?
Nie, ustawa abolicyjna nie przewiduje możliwości umorzenia należności, które zostały zapłacone.
WNIOSEK
W jakiej formie i gdzie należy złożyć wniosek o umorzenie zaległości objętych ustawą abolicyjną?
Wniosek o umorzenie należności z tytułu składek można złożyć:
• osobiście, w formie pisemnej, w dowolnej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS,
• za pośrednictwem poczty.
W tym celu można wykorzystać wniosek znajdujący się na stronie internetowej ZUS»
Do kiedy można składać wnioski o umorzenie należności z tytułu składek na podstawie ustawy abolicyjnej?
Wniosek o umorzenie należności należy złożyć w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy abolicyjnej, tj. do dnia 15 stycznia 2015 r.
W przypadku kiedy decyzję:
• odpowiedzialności spadkobiercy lub osoby trzeciej za zadłużenie,
• określającą wysokość zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia,
• podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji lub w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, jeżeli ten termin jest dłuższy.
Jakie dokumenty należy złożyć z wnioskiem o umorzenie?
W przypadku osób, które na dzień złożenia wniosku o umorzenie nie prowadziły pozarolniczej działalności, jedynym wymaganym dokumentem jest poprawnie wypełniony wniosek o umorzenie należności. Sam wniosek składają również osoby, które na dzień złożenia wniosku prowadziły działalność, jednakże w stosunku do tych osób nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne.
W przypadku osób prowadzących działalność w dniu złożenia wniosku o umorzenie, wobec których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, do poprawnie wypełnionego wniosku należy dołączyć: wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, które Klient otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc oraz wciągu dwóch poprzedzających go lat (może być to również jego własne oświadczenie) albo oświadczenie, że nie otrzymał pomocy de minimis w tym okresie, "Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis" lub Formularz informacji przedstawianych przez wnioskodawcę" – w przypadku ubiegania się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, oświadczenie zawierające informacje niezbędne do ustalenia kategorii ratingowej, w przypadku prowadzenia przez podmiot książki przychodów i rozchodów również wyciąg z książki przychodów i rozchodów. Wyżej wymienione wnioski i formularze dostępne są w każdej terenowej jednostce ZUS.
Czy z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne może zwrócić się osoba, która przy jednoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności nie miała obowiązku odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu?
Nie, ponieważ zgodnie z ustawą abolicyjną, z wnioskiem o umorzenie mogą wystąpić osoby, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.
Czy z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy może zwrócić się osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która nie posiada zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu?
Nie, zgodnie z ustawą abolicyjną umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442) za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r., skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Powyższe oznacza, że w przypadku gdy podmiot występujący o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r., a jednocześnie nie posiada zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za te same okresy, bądź zadłużenie to nie będzie podlegało umorzeniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może wydać decyzji o umorzeniu należności na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy na podstawie ustawy abolicyjnej.
Czy spadkobierca, na którego decyzją ZUS przeniósł odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek, może ubiegać się o umorzenie na podstawie ustawy abolicyjnej?
Tak, ponieważ zgodnie z ustawą abolicyjną z wnioskiem o umorzenie należności za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby podlegające obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności może wystąpić również spadkobierca, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o jego odpowiedzialności.
Wniosek należy złożyć w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy abolicyjnej, tj. do dnia 15 stycznia 2015 r. W przypadku, gdy decyzję o odpowiedzialności spadkobierców Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie ustawy, wniosek o umorzenie należy złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji, chyba że 24 miesięczny termin jest dłuższy.
Czy z wnioskiem o umorzenie może wystąpić małżonek płatnika odpowiadający z majątku wspólnego, na którego nie przeniesiono decyzją odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek?
Nie. Zgodnie z zapisami ustawy abolicyjnej umorzenie należności następuje na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. z wnioskiem może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności.
Wobec powyższego żona płatnika, która na mocy art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) odpowiedzialna jest za długi męża ze wspólnego majątku nie jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej. W przedmiotowej sytuacji z wnioskiem o umorzenie należności może wystąpić wyłącznie płatnik składek.
Czy istnieje możliwość złożenia wniosku o umorzenie składek za pracowników?
Nie, ustawa abolicyjna przewiduje wyłącznie umorzenie należności osoby obowiązkowo podlegającej ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.
W jaki sposób ZUS będzie rozpatrywał wniosek o umorzenie, jeśli zostało złożone odwołanie do Sądu od decyzji określającej wysokość zadłużenia, o podleganiu ubezpieczeniom lub o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek?
W przypadku złożenia przez płatnika wniosku o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję:
• określającą wysokość zadłużenia płatnika,
• podleganiu ubezpieczeniom,
• przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek, od której zainteresowany wniósł odwołanie do Sądu, Zakład zawiesza postępowanie, gdyż rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji o umorzeniu zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd.
W jaki sposób ZUS będzie rozpatrywał mój wniosek o umorzenie, jeśli wniosłem skargę do Sądu Administracyjnego na decyzję w sprawie umorzenia należności wydanej na podstawie innych ustaw i jest ona w dalszym ciągu rozpatrywana?
Rozpatrzenie przez Sąd Administracyjny skargi na decyzję w sprawie umorzenia wydanej na podstawie odrębnych ustaw, nie stanowi podstawy do zawieszenia postępowania w sprawie rozpatrzenia wniosku o umorzenie na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, gdyż rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji w tym zakresie nie zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Choć rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia np. na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jak i ustawy abolicyjnej może częściowo dotyczyć tych samych należności, to następuje w oparciu o inną podstawę prawną, a zatem nie można uznać, iż rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego może mieć wpływ na rozpatrzenie wniosku złożonego na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej.
Czy w przypadku wydania przez ZUS decyzji odmownej w sprawie umorzenia należności, mogę zwrócić się jeszcze raz z wnioskiem o umorzenie na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej?
Tak, w przypadku niespełnienia warunków do umorzenia należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, dłużnik może kolejny raz zwrócić się z prośbą o umorzenie. Jedynym ograniczeniem jest wskazany przez ustawę termin 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, w którym można złożyć wniosek, tj. do dnia 15 stycznia 2015 r.
KRYTERIUM ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI
Dlaczego ustawa abolicyjna różnicuje osoby, które przed dniem 1 września 2012 r. zakończyły prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzą jej w dniu wydania decyzji określającej warunki umorzenia należności od pozostałych osób i jakie to ma znaczenie dla rozpatrzenia wniosku?
Ze względu na konieczność zwrócenia się do Komisji Europejskiej z zapytaniem, czy umorzenie należności na podstawie ustawy abolicyjnej stanowi pomoc publiczną zgodną z rynkiem wewnętrznym czy też nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana traktatu – Dz. U. UE C 83 z dnia 30 marca 2010 r.), ustawa abolicyjna dzieli adresatów na dwie grupy, tj.:
• osoby, które przed dniem 1 września 2012r. zakończyły prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzą jej w dniu wydania decyzji określającej warunki umorzenia należności,
• osoby inne niż wymienione powyżej.
W przypadku osób z drugiej grupy, wprowadzono zastrzeżenie, iż decyzję określającą warunki umorzenia należności oraz decyzję o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności można wydać dopiero po ogłoszeniu decyzji Komisji Europejskiej. Decyzja Komisji Europejskiej została przekazania Państwu Polskiemu w dniu 21 listopada 2013 r. Zgodnie z tą decyzją umorzenie należności z tytułu składek na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej osobom, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo podlegały ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz prowadziły ww. działalność w dniu 1 września 2012 r. nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Oznacza to, iż w stosunku do osób z drugiej grupy, które złożyły wniosek o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej i którym zawieszono postępowanie do czasu ogłoszenia decyzji Komisji Europejskiej, postępowanie w sprawie o umorzenie zostanie podjęte przez Zakład z urzędu i wydana zostanie decyzja określająca warunki umorzenia należności. Natomiast wnioski, które wpłynęły i wpłyną do Zakładu po 21 listopada 2013 r. podlegają rozpatrzeniu na analogicznych zasadach, jak w stosunku do osób, których rozpatrzenie sprawy nie było uwarunkowane wydaniem decyzji przez Komisję Europejską.
POMOC PUBLICZNA
Czy umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej może stanowić pomoc publiczną?
Nie, zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej, która została przekazania Państwu Polskiemu w dniu 21 listopada 2013 r., umorzenie należności z tytułu składek na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej osobom, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo podlegały ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz prowadziły ww. działalność w dniu 1 września 2012 r. nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Oznacza to, iż w przypadku osób wobec których nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, niezależnie od faktu, czy osoba która zwróciła się z wnioskiem o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej jest przedsiębiorcą, czy też zakończyła już prowadzenie pozarolniczej działalności, jedynym wymaganym dokumentem, jaki należy złożyć do ZUS jest poprawnie wypełniony wniosek o umorzenie zaległości objętych ustawą abolicyjną.
Natomiast w odniesieniu do osób, wobec których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne i na dzień złożenia wniosku prowadzą pozarolniczą działalność zakres wymaganej dokumentacji jest ustalany odrębnie.
