8 istotnych elementów wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

W Polsce takie przepisy także funkcjonują od blisko sześciu lat, jednakże ich restrykcyjność – wielokrotnie krytykowana – uniemożliwiała w praktyce ogłoszenie upadłości przez większą część dłużników, którzy znaleźli się w sytuacji bez wyjścia. Od końca 2014 roku weszły w życie zmiany, które dają możliwość ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dla dłużników, którzy mają zdolność upadłościową – trwale zaprzestali regulować swoje zobowiązania.

W świetle znowelizowanych przepisów Tytułu V ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) do ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej wystarczy posiadanie jednego wierzyciela. Wymogi formalne dotyczące wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej określa art. 4912 ust. 4 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (p.u.n.). Dane zawarte we wniosku powinny być kompletne i zgodne z prawdą. Sąd bowiem oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Elementy jakie powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenta

Wniosek powinien zawierać:

1. dane indywidualizujące dłużnika: imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL, a jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL – dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
2. wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika (na tej podstawie następuje ustalenie właściwości miejscowej sądu upadłościowego);
3. wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie, czyli wskazanie przynajmniej jednego wierzyciela (Postępowanie upadłościowe w sprawach objętych przepisami niniejszego tytułu prowadzi się także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela – art. 491² ust. 2), okoliczności świadczących o wymagalności długu oraz przyczyn, które doprowadziły do powstania zadłużenia; wskazane jest załączenie wszelkiego rodzaju kopii pism, wydruków e-maili, kopii wezwań do zapłaty, innych notatek, itd.;
4. aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników (oświadczenie dłużnika, które pozwoli na ustalenie masy upadłości na wstępnym etapie postępowania; wskazany w wykazie majątku stan rzeczy i podane wartości muszą odpowiadać rzeczywistości na dzień składania wniosku; w wykazie winny być uwzględnione wszystkie aktywa dłużnika, tj.: nieruchomości, ruchomości, wszelkie prawa majątkowe);
5. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty (we właściwym spisie powinny znaleźć się kolejno: w przypadku osób fizycznych ¬– imię i nazwisko, w przypadku osób prawnych – firma wierzyciela z formą organizacyjno-prawną, adres oraz wysokość zobowiązania wraz z terminem płatności);
6. spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności (wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania);
7. listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych;
8. oświadczenie dłużnika, że w stosunku do jego osoby w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:

• nie prowadzono upadłości konsumenckiej zakończonej umorzeniem postępowania z przyczyn innych niż na wniosek samego dłużnika;
• nie uchylono ustalonego dla dłużnika planu spłaty wierzycieli (w razie niewykonywania przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli, uchyla plan spłaty wierzycieli, chyba że uchybienie obowiązkom jest nieznaczne lub dalsze wykonywanie planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi – art. 491²⁰ ust. 1 p.u.n.);
• nie zachodzi okoliczność tego rodzaju, że dłużnik nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości, mimo że był do tego zobowiązany;
• nie miało miejsca prawomocne uznanie czynności prawnej dłużnika za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli;
• w stosunku do dłużnika nie prowadzono postępowania upadłościowego, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien także odpowiadać ogólnym wymaganiom dla pism procesowych określonym w przepisach art. 125, 126 i 128 k.p.c. (przepisy te należy stosować odpowiednio na podstawie art. 35 p.u.n.).

Zgodnie z art. 491⁵ p.u.n., uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym:

• wymienia imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL upadłego dłużnika (upadłego), a jeżeli upadły nie posiada numeru PESEL – dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
• określa, że upadły jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej;
• wskazuje, że postępowanie obejmuje likwidację majątku upadłego;
• wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
• wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie miesiąca od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu;
• wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka.

Opłata od wniosku o upadłość

Wniosek o ogłoszenie upadłości podlega opłacie sądowej w kwocie 30 zł (art. 76a w zw. z art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.k.s.s.c.), Dz. U. Nr 167, poz. 1398). Jeżeli dłużnik nie jest w stanie uiścić opłaty sądowej, to może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. (Zgodnie z art. 102 ust. 1 u.k.s.s.c. zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych dołącza się oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów).

Brak majątku nie wpływa na ograniczenie możliwości ogłoszenia upadłości

Należy pamiętać, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest dla dłużnika prawem a nie obowiązkiem. Postępowanie upadłościowe wobec konsumenta jest prowadzone nawet wtedy, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, a także wtedy, gdy majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 491² ust. 1 p.u.n. w zw. z art. 13 p.u.n) . W myśl art. 491⁷ ust. 1 p.u.n. jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. Sąd nie może umorzyć postępowania upadłościowego wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej nawet w przypadku, gdy wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzenia postępowania (art. 491² ust. 1 p.u.n. w zw. z art. 361 ust. 1 pkt 3 p.u.n).