Zgodnie z treścią art. 55 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, w przypadku śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej bank jest obowiązany wypłacić z tych rachunków:
- kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią kosztów – w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku,
- kwotę równą wpłatom na rachunki dokonanym przez organ wypłacający świadczenie z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego albo uposażenie w stanie spoczynku, które nie przysługiwały za okres po śmierci posiadacza rachunku, wskazaną we wniosku organu wypłacającego to świadczenie lub uposażenie, skierowanym do banku wraz z podaniem numerów rachunków, na które dokonano wpłat.
Kwota wypłacona i wydatkowana na koszty pogrzebu nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Bank jest zwolniony od wypłaty pełnej lub częściowej kwoty, o której mowa drugim punkcie, jeżeli przed otrzymaniem wniosku organu wypłacającego świadczenie lub uposażenie dokonał z tych rachunków wypłat innym uprawnionym osobom, które to wypłaty nie pozwalają zrealizować wniosku w całości lub części, oraz w terminie 30 dni od otrzymania wniosku poinformuje o tym ten organ, wraz ze wskazaniem osób, które pobrały wypłaty.
Znacznie ważniejszy jest w swojej treści art. 56 Prawa bankowego, ponieważ odnosi się on do instytucji tzw. zapisu bankowego określanego także jako zapis bankowy na wypadek śmierci. Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej. Kwota wypłaty bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Mając na względzie kwotę ustaloną w oparciu o komunikat Prezesa GUS z dnia 19.11.2012 r. (3.717, 92 zł), dyspozycja na wypadek śmierci może objąć maksymalnie 74.358, 40 zł. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie. Jeżeli posiadacz rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza powyższy limit, to dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej. Kwota wypłacona zgodnie z powyższą regulacją nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Pamiętajmy jednocześnie, że osoby, którym na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wypłacono kwoty z naruszeniem ustawowych regulacji, są zobowiązane do ich zwrotu spadkobiercom posiadacza.
Na zakończenie warto przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym bank jest dłużnikiem spadkodawcy w rozumieniu art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn tylko do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bankowym w dacie śmierci jego posiadacza (por. wyrok SN z 7.04.2000 r. sygn. akt IV CKN 12/00).
