Termin „uznanie dziecka” obowiązywał w polskim systemie prawnym aż do 13 czerwca 2009 r. , kiedy to został zastąpiony przez instytucję uznania ojcostwa. Tak naprawdę obie instytucje nie różnią się względem siebie niczym innym, jak tylko nazwą. Cel i idea regulujących je przepisów pozostały bowiem takie same.
Zgodnie z treścią art. 72 i 73 KRiO, jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu. Pamiętajmy jednak, że uznanie ojcostwa nie może nastąpić, jeżeli toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa, jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka. Uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Pozew o ustalenie ojcostwa i alimenty
przejdź do formularza »
Uznanie ojcostwa nie zawsze jednak będzie miało miejsce przed kierownikiem USC. W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może bowiem zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy. Protokół w takiej sytuacji podpisuje osoba, która przyjęła oświadczenie, oraz osoba, która je złożyła, chyba że nie może ona go podpisać. Przyczynę braku podpisu należy podać w protokole. Protokół zawierający oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa powinien być niezwłocznie przekazany do urzędu stanu cywilnego właściwego do sporządzenia aktu urodzenia dziecka. Dla oceny ważności uznania dziecka, z punktu widzenia zachowania wymogów co do formy w jakiej winno być ono dokonane, brak podpisu uznającego w protokole uznania nie może mieć istotnego znaczenia w sytuacji, gdy nie ma wątpliwości, od kogo oświadczenie o uznaniu dziecka pochodzi.
Uznanie ojcostwa może nastąpić nie tylko w sytuacji, gdy dziecko już się urodziło, ale także po jego poczęciu. Musimy przy tym pamiętać, że nie może ono nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, uznanie ojcostwa może nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym mężczyzna składający oświadczenie o uznaniu dowiedział się o śmierci dziecka, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
Zgodnie z treścią art. 77 KRiO, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może złożyć tylko taka osoba, która ma ukończone szesnaście lat i nie istnieją podstawy do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia. Jeżeli składający oświadczenie woli mężczyzna nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, może złożyć oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa tylko przed sądem opiekuńczym.
