Darmowe leczenie przysługuje jedynie wtedy, gdy przewiduje je wewnętrzne prawo konkretnego państwa.
W Europie każdy kraj ma własne zasady finansowania świadczeń zdrowotnych. W niektórych państwach świadczenia te przysługują pacjentowi bezpłatnie a w innych trzeba za nie zapłacić – w całości lub częściowo. Dzięki Karcie Polacy mogą korzystać z opieki zdrowotnej danego państwa na tych samych zasadach co jego obywatele. Udając się na wakacje do wyżej wymienionych państw warto sprawdzić, jakie świadczenia w razie choroby czy wypadku są bezpłatne dla posiadaczy Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Z EKUZ można korzystać we wszystkich przypadkach pobytu czasowego za granicą, podczas którego ubezpieczony potrzebuje pomocy medycznej. Nie zależy to od celu pobytu, który może mieć związek z turystyką, działalnością zawodową czy nauką.
Prawo do otrzymania Karty ma każdy, kto jest ubezpieczony w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz członkowie jego rodziny.
Taki dokument mogą również otrzymać nieubezpieczone kobiety w czasie ciąży, porodu i połogu oraz osoby poniżej 18 roku życia, pod warunkiem ,że posiadają polskie obywatelstwo i miejsce zamieszkania na terenie RP. Każdy członek rodziny, w tym dzieci, musi posiadać własną Kartę. Karty nie otrzymają osoby, które przestały należeć do polskiego systemu ubezpieczeniowego, np. w związku z podjęciem pracy w innym państwie członkowskim a także te, których ubezpieczenie wygasło, np. ze względu na brak regularnego opłacania składki zdrowotnej.
Aby otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego należy złożyć wniosek w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia właściwym ze względu na miejsce zamieszkania albo pobrać na stronie internetowej NFZ (www.nfz.gov.pl). Wypełniony wniosek wraz z załącznikami można złożyć osobiście, za pośrednictwem upoważnionej osoby, pocztą lub faksem. Wniosek można również przesłać pocztą elektroniczną.
Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne w NFZ:
- w przypadku pracowników: ostatni RMUA bądź, gdy nie ma możliwości jego uzyskania, aktualnie podstemplowaną książeczkę ubezpieczeniową lub zaświadczenie pracodawcy,
- w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą: ostatni dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- w przypadku rolników ubezpieczonych w KRUS: zaświadczenie z KRUS o odprowadzanych składkach na ubezpieczenie zdrowotne lub ostatni dowód wpłaty składki,
- w przypadku emerytów: legitymację emeryta (lub ostatni odcinek emerytury),
- w przypadku rencistów: legitymację rencisty (lub ostatni odcinek renty) oraz decyzję o przyznaniu renty,
- w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy: zaświadczenie z urzędu pracy o odprowadzaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Osoba ubezpieczona jako członek rodziny (np. uczeń, student, niepracujący małżonek)również powinna złożyć wniosek o EKUZ, załączając:
- dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne osoby, która zgłosiła ją do ubezpieczenia zdrowotnego, oraz
- dowód zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (druk ZUS ZCNA, ZUS ZCZA),
- oraz w przypadku osób, które ukończyły 18 rok życia: dokument potwierdzający kontynuację nauki (np. legitymację studencką) lub orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wyżej wymienione dokumenty należy dostarczyć w oryginałach bądź poświadczonych kopiach, natomiast dokumenty ze zdjęciem (np. legitymację ubezpieczeniową lub studencką) wystarczy okazać do wglądu. Oddziały NFZ, które przyjmują wnioski przez Internet akceptują zeskanowane dokumenty.
Na Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego znajdują się następujące informacje:
- imię,
- nazwisko,
- data urodzenia,
- PESEL,
- numer identyfikacyjny instytucji, która wydała Kartę,
- numer identyfikacyjny Karty,
- data ważności Karty.
Są to jedyne dane zawarte na karcie. Każde państwo członkowskie wydaje Kartę, we własnym języku urzędowym, zawierającą ten sam zestaw danych. Wygląd Kart jest taki sam. Najczęściej Karta wydawana jest tego samego dnia. Jedynie w przypadku braku potwierdzenia regularnego opłacania składek zdrowotnych, NFZ ma 7 dni na rozpatrzenie wniosku. EKUZ może zostać też wysłana pocztą pod wskazany adres lub odebrana przez inną, upoważnioną do tego osobę.
W sytuacji, gdy polski obywatel potrzebuje opieki medycznej w innym kraju i jest uprawniony do posiadania Karty, ale jej nie ma, powinien skontaktować się telefonicznie, faksem lub za pośrednictwem osoby pozostającej w kraju z właściwym oddziałem NFZ. Zostanie wówczas wystawiony Certyfikat Tymczasowo Zastępujący Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego czyli papierowy dokument zastępujący EKUZ. Oddział może przesłać taki certyfikat pocztą pod wskazany adres lub w nagłych przypadkach faksem bezpośrednio do szpitala, w którym aktualnie przebywa chory. W przypadku braku takiego certyfikatu choremu zostanie udzielona niezbędna pomoc medyczna. Jednak za wszystkie koszty leczenia pacjent zapłaci z własnych pieniędzy i dopiero po powrocie do kraju będzie mógł starać się o ich zwrot z NFZ.
Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, która wydawana jest w związku z pobytem turystycznym, przyznaje się na okres 6 miesięcy, który liczony jest od dnia złożenia wniosku w NFZ. Dotyczy to osób ubezpieczonych tj. osób zatrudnionych, prowadzących pozarolniczą i rolniczą działalność gospodarczą, pobierających rentę, studentów zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego przez uczelnię, członków rodzin. Na czas do 6 miesięcy Kartę mogą otrzymać kobiety w okresie ciąży lub porodu mające polskie obywatelstwo i miejsce zamieszkania na terytorium RP. Kobiety w okresie połogu mają prawo do 42-dniowej Karty. Osobom spełniającym kryterium dochodowe do otrzymania świadczeń z pomocy społecznej i mających prawo do nieodpłatnego leczenia na podstawie stosownej decyzji dokument ten wydaje się maksymalnie na 90 dni. Z kolei emerytom Karta może zostać przyznana na okres 5 lat.
Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego uprawnia do korzystania z opieki medycznej w innym państwie członkowskim w takim zakresie, który umożliwi kontynuowanie zaplanowanego pobytu w tym państwie, w bezpiecznych warunkach z medycznego punktu widzenia. Kobiety w ciąży mają zapewniony dostęp do wszystkich świadczeń niezbędnych związanych z porodem i okresem połogu. Karta natomiast nie daje żadnych uprawnień, jeżeli celem podróży jest odbycie planowego leczenia.
Karta uprawnia do korzystania z opieki tylko tych placówek medycznych, które działają w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia danego państwa. Natomiast za leczenie w prywatnych placówkach medycznych pacjenci muszą płacić sami. Poza tym trzeba pamiętać, iż posiadanie EKUZ nie gwarantuje osobom potrzebującym opieki medycznej zwrotu takich kosztów jak np. koszty transportu medycznego w kraju zdarzenia, jak również transportu medycznego albo transportu zwłok do Polski.
