Opodatkowanie dochodów uzyskanych w związku z posiadanymi udziałami w spółce osobowej budzi wiele kontrowersji. Rozważania dotyczące tego aspektu, należy zacząć od wskazania, że to spółka, a nie tworzący ją podatnicy, prowadzi działalność gospodarczą generującą przychody. Oznacza to, że jeżeli spółka prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, to analogicznie przychody wspólnika wynikające z udziału w takim podmiocie gospodarczym uznawane są za przychody ze źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza.
Działalność gospodarczą prowadzi spółka, przychody z działalności są wspólnika
Wynika to bezpośrednio z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w myśl których za działalność pozarolniczą uważa się działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł. W związku z tym można jednoznacznie stwierdzić, że wspólnicy spółek osobowych niewątpliwie nie prowadzą działalności gospodarczej we własnym imieniu, gdyż działalność ta prowadzona jest przez podmiot gospodarczy, jakim jest wspomniana spółka osobowa. Jednak w takiej sytuacji przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, ustawa uznaje za przychody z działalności gospodarczej.
Zakres pojęcia udziału w podmiocie gospodarczym
Podatnik powinien pamiętać, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje jednoznacznie zakresu pojęcia udziału w spółce osobowej, stanowiącego podstawę określenia wysokości dochodu każdego ze wspólników. Regulacje dotyczące tego zagadnienia zostały zawarte w kodeksie spółek handlowych oraz kodeksie cywilnym. W myśl wspomnianych aktów prawnych odpowiedzialność wspólników tworzących jednostkę gospodarczą powinna zostać określona w umowie spółki, dotyczy to zarówno zysków jak i ponoszonych strat. Warto zauważyć, że w zależności od rodzaju podmiotu gospodarczego, jak również treści samej umowy, wspólnicy ponoszą odpowiedzialność w różnym stopniu, zawsze jednak jest to odpowiedzialność solidarna.
Określenie wartości dochodu najpierw dla spółki, dopiero później dla wspólników
Bardzo istotnym wydaje się fakt, iż wspólnicy spółek osobowych opodatkowani na zasadach ogólnych ustalają swój dochód w dość specyficzny sposób. Podatnik powinien pamiętać, że wartość przychodów uzyskanych z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, tak samo jak koszty z tym związane, określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Warto podkreślić, że najpierw należy ustalić wartość dochodu, jaki wygenerowała spółka, tak jakby to ona była podatnikiem. Dopiero później, na zasadzie proporcji wynikającej z prawa do udziału w zysku spółki, ustala się dochód poszczególnego wspólnika. Należy pokreślić, że wspomniany udział powinien zostać określony w umowie spółki, a w przypadku, gdy umowa nie reguluje tej kwestii, stosuje się stosowne wartości, przewidziane w kodeksie cywilnym oraz spółek handlowych. Dopiero od tak ustalonej kwoty obliczyć należy wartość zobowiązania podatnika względem organu podatkowego.
Sposób opodatkowania
Analizując sposób opodatkowania dochodu uzyskiwanego przez osoby fizyczne, będące wspólnikami spółek osobowych, należy podkreślić, że zastosowanie mają w tym przypadku regulacje ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynika z tego, że podatnik ma do dyspozycji kilka form opodatkowania. Podatnik powinien bowiem mieć na uwadze fakt, że nie każda forma opodatkowania przewidziana jest dla wszystkich rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej. Należą do nich opodatkowanie na zasadach ogólnych według skali podatkowej, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, a także opodatkowanie na zasadach karty podatkowej.
Warto jednakże zauważyć, że mimo, iż przepisy prawa podatkowego nie określają tego wprost, ale w praktyce przyjęło się, że wspólnicy zobowiązani są do podjęcia jednomyślnie decyzji odnośnie tego, w jakiej formie będą regulować zobowiązanie wobec organu podatkowego z tytułu podatku, a ściślej mówiąc, czy będą płacić podatek dochodowy według zasad ogólnych, czy określony na zasadach ryczałtu. Oznacza to, że nie mogą się rozliczać w różny sposób. Takie stanowisko prezentują organy podatkowe w wydawanych przez siebie interpretacjach podatkowych.
Podstawa prawna: art. 5b, 8, 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
Adam Bujalski, księgowy Tax Care
Elżbieta Węcławik, Tax Care
