Pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, aby mógł po 1 stycznia 2012 r. pracować w skróconych normach czasu pracy, czyli maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo – powinien przedstawić pracodawcy zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, wydane przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub też w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracodawcy są zobowiązani do wydania swoim niepełnosprawnym pracownikom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, skierowań do lekarzy medycyny pracy celem przeprowadzenia badań koniecznych do uzyskania zaświadczenie, o którym mowa w tym przepisie. Nie oznacza to jednak, że art. 15 ust. 2 tej ustawy nakłada na pracodawców obowiązek kierowania wszystkich pracowników niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na badania w celu uzyskania wspomnianego zaświadczenia.
Na badania te, analogicznie do art. 16 ust. 1 pkt 2 tej ustawy kierowani powinni być pracownicy niepełnosprawni, którzy wystąpią z takim wnioskiem. Natomiast pracodawca nie może żądać od pracownika skorzystania z uprawnienia do pracy w skróconym czasie pracy. Nie ma on także obowiązku, niejako z urzędu, wydawania skierowań na badania w celu uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy, wszystkim swoim niepełnosprawnym pracownikom zaliczonym do znacznego bądź też umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Powinien je wydać jednakże tym, którzy będą zainteresowani pozyskaniem takiego zaświadczenia.
Oprócz lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników, do wystawiania zaświadczeń, o których mowa w znowelizowanym art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych uprawnieni są także lekarze sprawujący opiekę nad osoba niepełnosprawną. Przepis ten stanowi, że lekarze ci uprawnieni są do wydawania stosownych zaświadczeń, tylko wówczas gdy brak jest lekarza medycyny pracy. Pracodawca powinien zatem respektować zarówno zaświadczenia wystawione przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników jak i przez lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, o ile istniał brak lekarza medycyny pracy.
Ponadto, niezbędne wydaje się uwypuklenie, że niezależnie od tego, przez którego lekarza wystawione zaświadczenie przedstawi pracownik niepełnosprawny, koszty badań zawsze ponosi pracodawca. W kosztach tych zawierają się także koszty dodatkowych badań, których wykonanie będzie niezbędne do uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy.
Należy również zauważyć, że lekarz nie jest zobligowany do wskazywania wymiaru czasu pracy na jaki pracownik niepełnosprawny ma być zatrudniony. Ważne jest, aby lekarz wystawiając zaświadczenie wskazał, że stosowanie skróconych norm czasu wobec danego pracownika jest celowe.
Przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie wskazują na jaki czasookres wspomniane zaświadczenie powinno zostać wydane, zatem termin ważności zaświadczenie określa lekarz, który je wydaje. Ustawodawca nie przewidział instancji odwoławczej od decyzji lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników o nie wydaniu zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy nie istnieje instancja odwoławcza.
Badania, o których mowa w art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j. t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) i badania na potrzeby uzyskania zaświadczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie są tożsame- tj. badanie w celu uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, stanowi odrębną kategorię badań i nie jest ani badaniem wstępnym ani też okresowym czy kontrolnym.
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie wprowadza obowiązku przedłożenia zaświadczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 2, do dnia 1 stycznia 2012 r., należy jednak pamiętać, że skrócona norma czasu pracy będzie obowiązywać dopiero od dnia jego przedstawienia.
