Można wyróżnić 3 terminy, na jakie wydany paszport ma swoją ważność. Paszport jest ważny: 10 lat od daty wydania, 5 lat dla dzieci w przedziale wiekowym 5 – 13 lat lub 1 rok (paszport tymczasowy) dla dzieci do lat 5. Na żądanie rodziców dla dzieci do lat 5 może być wydany paszport 5-letni. Utrata ważności paszportu nie pozbawia jego posiadacza prawa przybycia na podstawie tego dokumentu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje zwierzchni nadzór nad prowadzeniem spraw dotyczących paszportów i paszportów tymczasowych. W przypadku utraty obywatelstwa polskiego przez osobę, której wydano paszport, organ paszportowy wydaje decyzję o unieważnieniu paszportu. Od decyzji w sprawach paszportów przysługuje odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Paszport tymczasowy wydawany jest : dzieciom do ukończenia 5 roku życia, obywatelom polskim przebywającym za granicą na czas oczekiwania na paszport 10-cioletni, lub na powrót do kraju w przypadku zagubienia paszportu i obywatelom polskim przebywającym w kraju w przypadkach nagłych, związanych z chorobą lub pogrzebem członka rodziny albo potrzebą pilnego wyjazdu za granicę. Paszporty tymczasowe wydaje w kraju wojewoda, a za granicą konsul. Paszport tymczasowy jest ważny przez okres w nim wskazany, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od daty wydania. Paszport tymczasowy nie zawiera biometrii.
Aby otrzymać paszport należy w organie paszportowym złożyć:
-
wypełniony wniosek o wydanie dokumentu paszportowego,
-
dwie jednakowe kolorowe fotografie spełniające wymogi biometrii,
-
w przypadku ubiegania się o paszport po raz pierwszy – odpis skrócony lub zupełny aktu urodzenia,
-
odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli osoba ubiegająca się o wydanie paszportu zawarła związek małżeński za granicą,
-
dowód uiszczenia opłaty paszportowej,
Wniosek paszportowy składa się osobiście przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie. Osobiście też odbiera się paszport odczytując dane zawarte w mikroprocesorze. Datę wydania paszportu określa organ wydający dokument. Przeciętnie czas oczekiwania na wydanie paszportu w kraju wynosi 30 dni. Aby otrzymać polski paszport za granicą należy zgłosić się do konsulatu RP i złożyć takie same dokumenty, jakie wymagane są w kraju. W przypadku sytuacji, w której zachodzi wątpliwość, co do posiadania polskiego obywatelstwa, należy przedstawić dokument potwierdzający jego posiadanie, lub poprzez konsulat wystąpić do właściwego urzędu w kraju celem jego wystawienia. W przypadku osób, które nie posiadają numeru PESEL, z wnioskiem o jego nadanie występuje konsul.
Do paszportów biometrycznych i paszportów tymczasowych nie można wpisywać dzieci. W imieniu małoletniego wniosek o wydanie paszportu składają rodzice wspólnie, chyba że na podstawie orzeczenia sądu jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie paszportu zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego. Wniosek złożony przez jednego rodzica wraz z pisemną zgodą drugiego z nich, poświadczoną przez organ paszportowy lub notariusza, uznaje się za złożony wspólnie przez rodziców. Paszport małoletniemu można wydać za granicą za zgodą jednego rodzica wyłącznie z ważnych powodów, o ile przemawia za tym dobro małoletniego, szczególnie, jeżeli uzyskanie zgody drugiego rodzica jest niemożliwe, lub znacznie utrudnione.
Opłaty za wydanie paszportu w kraju wynoszą:
-
za paszport ważny 10 lat – 140 zł.
-
za paszport dla dzieci, które w dniu złożenia wniosku nie ukończyły 7 lat – 30 zł.
-
za paszport dla dzieci, które ukończyły 7 lat a nie ukończyły lat 13 – 60 zł.
-
za paszport tymczasowy dla dzieci – 30 zł.
-
za paszport tymczasowy wydawany pozostałym osobom – 45 zł.
Nie pobiera się opłaty paszportowej od osób, które ukończyły 70 lat, osób przebywających w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych, jeżeli ich wyjazd za granicę następuje w celu długotrwałego leczenia lub w związku z koniecznością poddania się operacji oraz osób, które złożyły wniosek o wymianę paszportu z powodu jego wady technicznej i żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa, z wyjątkiem żołnierzy zawodowych. Natomiast 50 % ulga w opłacie paszportowej przysługuje emerytom, rencistom, osobom niepełnosprawnym i współmałżonkom tych osób, pozostających na ich wyłącznym utrzymaniu, osobom przebywającym w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych, albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych oraz kombatantom i innym osobom będącymi ofiarami represji wojennych i okresu powojennego i uczniom i studentom. Częściowo obniżoną opłatę pobiera się w przypadku zmiany nazwiska, imienia lub innych danych wpisywanych do paszportu, zmiany wyglądu osoby posiadającej paszport, mogącej utrudnić ustalenie jej tożsamości oraz braku w posiadanym ważnym paszporcie miejsca na wizy i stemple przekroczenia granicy. Opłata za wydanie paszportu może również zostać podniesiona o 200% w przypadku, gdy poprzednio posiadany paszport został utracony lub zniszczony z przyczyn zawinionych przez jego posiadacza. Opłaty za paszporty wydawane za granicą są różne w różnych krajach i regulowane są rozporządzeniem o zasadach pobierania opłat konsularnych oraz ich wysokościach.
