Art. 231 Kodeksu cywilnego przewiduje, że samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Przedmiotem wykupu może być cała nieruchomość, przy czym tylko gdy:
- została w całości zajęta pod budowę;
- budynek lub inne urządzenie zajmuje tylko część gruntu, ale pozostała jego część straciła dla właściciela gospodarczą wartość.
Roszczenie o wykup gruntu może powstać tylko wtedy, gdy zostaną spełnione wszystkie poniższe przesłanki: posiadanie samoistne, dobra wiara samoistnego posiadacza, znaczna różnica wartości budynku (innego urządzenia) i zajętej na ten cel działki gruntu.
Zgodnie z treścią art. 187 KPC, pozew powinien przede wszystkim czynić zadość warunkom pisma procesowego. Pamiętajmy zatem, aby w piśmie takim znalazły się informacje dotyczące:
- oznaczenia sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- oznaczenia rodzaju pisma;
- osnowy wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
- podpisu strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Sądem właściwym w sprawie o przeniesienie własności gruntu jest zawsze sąd okręgowy. Powództwo o przeniesienie własności nieruchomości na podstawie art. 231 § 1 KC wytacza się przed sąd ogólnej właściwości miejscowej (art. 27 KPC – powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedzibę jeśli jest osobą prawną. Miejsce zamieszkania i siedzibę określa się według przepisów Kodeksu cywilnego.), do powództwa takiego nie odnosi się bowiem właściwość wyłączna sądu miejsca położenia nieruchomości (art. 38 KPC).
Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie (a takim jest z pewnością każdy pozew), powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
- oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
- numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
Niezależnie od powyższego, każdy pozew musi zawierać w sobie:
- dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
- przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.
Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:
- wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
- dokonanie oględzin;
- polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
- zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.
